هرچند از سال‌های گذشته تاکنون بسیاری بر ممنوعیت کشت برنج در فارس تاکید داشتند و کمبود آب در استان باعث شده تا مسئولان دست به دامان تأمین آب از خلیج فارس شوند اما ظاهرا کشت این محصول در فارس رویه سیری ناپذیر دارد.
واگذاری تصمیم گیری برای ممنوعیت، محدودیت یا آزادی کشت برنج در استان‌ها به کارگروه سازگاری با کم آبی هر استان موجب شد تا داستان خشکسالی و خالی شدن سفره‌های زیرزمینی در فارس همچنان ادامه داشته باشد.
زمانی که ۱۴ محصول به عنوان جایگزین کشت برنج به مناطقی که کاشت این محصول پُرآب بر در آنها رواج داشت معرفی و ابلاغ شد، شلتوک‌کاران در فارس هم به دنبال کشت جایگزین رفتند و استقبال خوبی از آن نشان دادند، اما پس از بارش‌های سال ۹۷ و فروردین ۹۸ همه چیز به یکباره فراموش و روند برنج کاری در استان دوباره از سر گرفته شد.
اگرچه طبق قانون در بالادست حوزه آبی، امکان کشت برنج وجود ندارد اما بالادست حوزه آبخیز طشک و بختگان از آن نقاطیست که طی دو سال اخیر کشت این محصول را افزایش داده‌اند و امروز منابع آبی را قربانی کشت محصولی کرده اند که منفعتش جیب دلالان را خصوصا حالا که قیمت برنج به نزدیک ۵۰ هزار تومان رسیده، پر و دیگران را با مشکل مواجه کرده است.
داستان برنج و شالیکاران به همین جا ختم نمی‌شود؛ زمانی که سد ملاصدرا احداث شد هدف کنترل سیلاب بود اما در حال حاضر از آب سد برای کشاورزی استفاده میشود، در حالی‌که توسعه کشاورزی در بالادست حوزه این سد یکی از آسیب‌های تاثیرگذار بر کیفیت زندگی مردم پایین دست و کم رونق و رمق کردن کشاورزی آنها به عنوان مسیر کسب معاششان محسوب میشود.
از آنجا که آثار و پیامدهای مدیریت بخشی و بخشی نگری امروز به یکی از چالش‌های محیط زیستی باز می‌گردد. گروهی از خبرنگاران و عکاسان خبری به دعوت اداره کل محیط زیست فارس به بازدید از مناطق بالادست سد درودزن به عنوان مسیر اصلی تامین آب تالاب بزرگ بختگان و به نوعی رگ حیاط مرکز فارس رفتند.
مدیرکل محیط زیست فارس در حاشیه بازدید خبرنگاران از حوزه آبخیز طشک و بختگان(تنگ بستانک) با بیان اینکه کشت برنج در بالادست حوزه آبی براساس مصوبات قانونی در خارج از شمال کشور ممنوع شده است، گفت: اگرچه هیچ استانی اجازه کشت برنج نداشت اما از سال گذشته مجلس براساس قانونی که تصویب کرد اختیار کشت یا عدم کشت را به کارگروه سازگاری با کم آبی سپرد و در فارس براساس تصمیم کارگروه کشت برنج در استان ممنوع اعلام شد.
حمید ظهرابی ادامه داد: در حالی‌که در این کارگروه تصویب شد که کشت برنج در استان فارس اتفاق نیفتد اما در طول چند سال گذشته شاهد افزایش کشت برنج در بالادست حوزه آبخیز طشک و بختگان بودیم.
حقابه کشاورزان سابقه‌ای تاریخی دارد
مدیرکل محیط زیست فارس با بیان اینکه تغییر کاربری در سد درودزن و ملاصدرا هم بر این موضوع تاثیر زیادی گذاشته، عنوان کرد: از نظر تاریخی، کشاورزان از گذشته حقابه داشتند اما با این وضعیت معیشت خود را از دست می‌دهند.
ظهرابی با اشاره به اینکه بزرگترین هدف این بود که تحولات بالادست و مصرف آبی که در بالادست است را ببینیم اما این اتفاق رخ نداد، گفت: این موضوع منجر به کشت زیاد و بی سابقه برنج در منطقه مذکور شده است.
او همچنین با بیان اینکه از سال ۹۸ تاکنون مداوم افزایش کشت برنج در بالادست داشته‌ایم، افزود: این درحالی است که براساس قوانین باید کشت برنجی نداشته باشیم و در واقع خلاف تصمیم کارگروه سازگار با کم آبی در استان عمل شد.
مدیرکل محیط زیست فارس خاطرنشان کرد: در کنار کشت سنتی و غرقابی، همیشه تغییر کشت هم مطرح بوده اما مورد پذیرش کشاورزان واقع نشده است.
ظهرابی در رابطه با سلامت غذایی کشت برنج نیز گفت: نمونه برداری و آنالیز سلامت غذایی بر عهده دانشگاه علوم پزشکی است. افزایش مصرف کود شیمیایی فلزات سنگین و مصرف سموم آلایندگی را به همراه دارد.
افزایش ۴ برابری کشت برنج در اراضی فارس
او به افزایش ۴ برابری کشت برنج در اراضی استان هم اشاره و عنوان کرد: در حالی‌که ۸ هزار هکتار از اراضی به کشت برنج اختصاص داده شده بود اما امروز سطح زیر کشت به حدود ۳۱ هزار هکتار رسیده است.
مدیرکل محیط زیست فارس با بیان اینکه درحالی این شرایط حادث شده که ۴۰ درصد منابع آبی کاهش یافته است، گفت: متاسفانه در اطراف طشک، بختگان و… به جای اینکه شیب دشت‌ها به سمت تالاب باشد از تالاب به سمت دشت است و این بدین معنی است که سفره آب‌های زریر زمینی در حال شور شدن است و در صورت تداوم این شوری آب، کشاورزی در مناطقی چون نی‌ریز، بخنتگان، طشک، خرامه و… تا ۱۰ سال آینده از بین می‌رود.
ظهرابی همچنین با تاکبد بر اینکه اگر اصلاح توسعه و توسعه پایدار نداشته باشیم آینده خوبی برای نسل آینده نداریم، گفت: مشکلات اساسی در الگوی کشت نبود قانون بازدارنده است.
مصوبات ممنوعیت کشت برنج بیشتر در حد توصیه است
او معتقد است که مصوبات فعلی در حوزه ممنوعیت کشت برنج بیشتر در حد توصیه است و کمتر در واقعیت اتفاق می‌افتد و در واقع سود کشاورز عامل اصلی کشت برنج است.
مدیرکل محیط زیست فارس همچنین در مورد وضعیت تالاب بختگان و طرح تحقیقاتی نجات بختگان گفت: طرح مدیریت زیست بومی با مشارکت مردم و دستگاه‌های دولتی و مراکز تحقیقاتی مصوب شد و برای اجرایی شدن باید به سمت طراحی پروژه‌های عملیاتی برود.دانشگاه شیراز به عنوان دبیرخانه این طرح انتخاب شد و باید منتظر نتیجه از سوی دانشگاه باشیم.
به گزارش ایسنا، قطعا کاهش میزان بارندگی تاثیرات نامطلوبی بر کشاورزی استان خواهد گذاشت و کشاورزان استان باید برای جبران خشکسالی به سمت کشت محصولات کم آب بر بروند.