مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس مهمترین چالش زیست محیطی در استان فارس را به تبع کشور موضوع مدیریت آب و منابع آبی عنوان کرد و اصلاح سیاست‌های مدیریت آب را تنها عامل برون‌رفت از این چالش دانست.
حمید ظهرابی در گفتگو با فارس در شیراز همزمان با آغاز هفته محیط زیست به چالش‌های زیست‌محیطی در استان اشاره کرد و اظهار داشت: عدم تعادل میان مصرف آب و منابعی که در اختیار داریم در کنار بهره برداری بیش از حد از منابع آبی و سفره های آب زیرزمینی سبب شده است ذخایر آبی ما به سرعت رو به کاهش و تخلیه شدن برود به گونه ای که در استان فارس با کمبود ۷۰۰ میلیون مترمکعب ذخیره آب زیرزمینی روبرو هستیم.
وی ادامه داد: این روند در استان فارس سبب شده است که سفره‌های آب زیرزمینی به طور مداوم افت کند و وقایع ناگواری مثل فرونشست زمین که آخرین مرحله نابود شدن آبخوان ها است در بسیاری از نقاط استان حادث شود، از دیگر سو در حوزه منابع آبی سطحی نیز مشاهده می‌کنیم که از ۱۳ تالابی که در استان وجود دارد تنها یک یا دو تالاب کوچک که بهره برداری در اطراف آن ها توسعه چندانی نداشته است، آب دارند و بقیه تالاب‌ها در شرایط بسیار بدی به سر می برند، چنان چه خشکیدن این تالاب ها علاوه بر صدمه زدن به تنوع زیستی و محیط زیست سبب شده است که این عرصه ها به وسعت ۳۳۰ هزار هکتار در آینده به کانون های عظیم گرد و غبار تبدیل شده و سلامتی مردم را تهدید کنند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس افزود: این کانون‌های گرد و غبار علاوه بر خطرآفرین بودن برای مردم برای محیط زیست و کشاورزی نیز تهدیدآفرین خواهند بود، علاوه بر این شاهد هستیم که سفره های آب زیرزمینی اطراف تالاب‌ها نیز به پایین‌تر از سطح آب تالاب نزول کرده اند و این سبب شده جریان آب از سمت دریاچه‌ها به سمت سفره‌های آب زیرزمینی حرکت کند و سبب افزایش و در نتیجه کیفیت آب در آبخوان‌های اطراف به شدت تاثیر گذار باشد و این به آن معناست که کشاورزی در اطراف تالاب ها در آینده ای نه چندان دور آبی را در اختیار نخواهند داشت و یا کیفیت نامطلوب سبب شور شدن زمین ها و افت کیفیت محصولات خواهد شد.
ظهرابی اظهار داشت: پیش‌بینی می‌شود بختگان به عنوان بزرگترین پهنه آبی استان فارس به زودی با فعال شدن کانون‌های گرد و غبار به ویژه با توجه به کم بودن بارندگی امسال، طوفان های گرد و غبار حاوی نمک و سایر ترکیبات و رسوبات را از بالادست تحت عنوان فلزات سنگین و عناصر ناشی از فعالیت های شهری و صنعتی و کشاورزی که در بالادست دریاچه ها تجمع کرده اند به سمت محل زندگی مردم و کشاورزی اطراف روانه کند.
وی با اشاره به تصاویری که اخیراً از رسوب نمک در انجیرستان های دیم استهبان مشاهده شد اظهار داشت: این اتفاق نمونه‌ای از موارد یاد شده است که می تواند آسیب بسیار بزرگی به کشاورزی سنتی و دیم به عنوان یکی از افتخارات کشور ما بزند.
این مسؤول با اشاره به خشکی رودخانه‌های سطح استان اظهار داشت: رودخانه‌های خروشان بسیاری در سطح استان فارس وجود داشتند که خود منبع حیات و زندگی بودند در حالی که به دلیل مدیریت نادرست امروز تنها تعداد محدودی از این رودخانه ها آب دارند در حالی که وجود آنها برای توسعه تمدن بشری به ویژه در فارس که یکی از مهمترین مهدهای تمدن در جهان است، بسیار موثر است، پس مدیریت منابع آب در استان فارس بسیار نگران‌کننده بوده و ضرورت دارد به سرعت در خصوص اصلاح سیاست ها در حوزه مدیریت منابع آب اقدام شود و بهره برداری از منابع آب در بالادست حوزه‌ها متوقف گردد.
لزوم تعادل‌بخشی میان میزان منابع آبی با مصارف کشاورزی
ظهرابی با بیان اینکه متاسفانه شاهد هستیم طرح‌های مختلفی جهت توسعه کشاورزی اجرا می‌شود گفت: این اقدامات نشان می‌دهد که ما هنوز باور نکرده‌ایم با این عملکرد چه بلایی بر سر محیط زیست و زندگی خودمان و همچنین نسل های آینده خواهد آمد؛ بنابراین تعادل‌بخشی میان میزان منابع آبی تجدیدپذیر با مصرف آب یکی از ضرورت هایی است که باید کشاورزی به عنوان بزرگترین مصرف کننده آب خود را با این شرایط وفق دهد و نسبت به کاهش مصرف اقدام کند.
وی تاکید کرد: در حال حاضر تالاب‌های پریشان و کافتر با ۵۰ درصد کاهش آب در دراز مدت و یا حتی میان مدت اثرات سوء خود را با تغییر کیفیت آب و کاهش سطح آب نشان خواهند داد پس اگر فکر می‌کنیم با کشاورزی به این روش رشدی کرده‌ایم تصورمان اشتباه است چرا که این روش عقبگرد و قهقرا را به دنبال خواهد داشت.
ظهرابی یکی دیگر از چالش‌های زیست محیطی در سطح استان را آلودگی هوا دانست و بیان کرد: کلانشهر شیراز در کنار شهرهای کوار و زرقان به شدت دارای هوای نامناسبی هستند که باید تلاش شود با رعایت اصول آمایش سرزمین از توسعه فعالیت آلاینده‌ها در اطراف این شهرها خودداری شود. انتقال صنایع آلاینده از مرکز شهر همچون کارخانه‌های سیمان، پشم شیشه، روغن نباتی و لاستیک‌دنا می‌تواند در بهبود شرایط موثر باشد همچنین در حوزه حمل و نقل عمومی نیز به عنوان مهمترین عامل ایجاد آلودگی باید فرهنگ سازی و توسعه حمل و نقل عمومی به سرعت در دستور کار قرار گیرد تا صمن صرفه‌جویی در مصرف انرژی، میزان آلودگی نیز کاهش یابد.
این مسؤول از دیگر چالش‌های جدی زیست محیطی را مدیریت پسماند عنوان کرد و گفت: متاسفانه شاهد هستیم که در اطراف شهرها پسماندها و زباله ها رها شده اند، زباله های غیرقابل تجدید همچون شیشه و پلاستیک علاوه بر چهره نازیبا برای طبیعت و ایجاد بوی نامساعد، تخریب محیط زیست را نیز به دنبال دارد، به ویژه در روستاها و شهرهای کوچک نیز شرایط باید سر و سامان پیدا کند و تحقق این امر نیاز به مشارکت همه مردم و دستگاه‌های متولی همچون شهرداری ها، بخشداری ها و دهیاری ها دارد.
وی با اشاره به شرایط نامناسب جنوب شیراز و بوی نامطبوعی که در این مکان متصاعد می‌شود، بیان کرد: متاسفانه پیگیری‌های ما در جهت مدیریت این بخش نتیجه ای به همراه نداشت.
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس در ادامه تصفیه فاضلاب ها را نیز در این راه موثر خواند و گفت: استفاده مجدد از آب ها به ویژه آب های خانگی و صنعتی می تواند ذخایر آب ما را افزایش دهد، تخلیه فاضلاب های انسانی و صنعتی و رواناب ها علاوه بر ایجاد بوی نامطبوع در جنوب شیراز به رودخانه های خشک و سلطان‌آباد وارد شده و نهایتاً به دریاچه مهارلو می ریزد که اگر اصلاح لازم صورت نگیرد دریاچه مهارلو نیز به کانون گرد و غبار تبدیل خواهد شد و آسیب های بسیاری را برای شهر شیراز، سروستان و حتی فسا به دنبال خواهد داشت.
وی با تاکید بر احیای تالاب مهارلو افزود: فرسایش بادی و آلاینده هایی که در طول صدها سال در دریاچه مهارلو تجمع یافته اند با بی توجهی به سمت واحدها و منازل مسکونی اطراف حرکت خواهند کرد و اتفاق ناگواری را رقم خواهند زد.
ظهرابی عامل بعدی را حریق به عنوان کرد و افزود: بی‌توجهی مردم و سوءاستفاده برخی از افراد سودجو برای دستیابی به زمین‌های کشاورزی و تصرف زمین ها منجر به حریق در عرصه‌های منابع طبیعی می‌شود که خیانت بزرگی به این نسل و آیندگان است.
وی بیان کرد: این در حالی است که سرمایه‌های طبیعی می تواند در مدیریت و تامین منابع نقش‌آفرین باشد، تنوع زیستی را حفظ کند و همه ذخایر ژنتیکی را به عنوان یکی از بزرگترین ثروت‌های کشور حفظ کند که متاسفانه به سرعت در حال تخریب است لذا در این حوزه لازم است ادارات محیط زیست و منابع طبیعی به تجهیزات مناسب برای اطفاء حریق مجهز شوند و همچنین برنامه‌ریزی‌های لازم جهت کنترل حریق ها به خوبی صورت گیرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس افزود: متاسفانه برخلاف تلاش‌های صورت گرفته و پیگیری‌های لازم از سال گذشته تاکنون حتی یک ریال از منابع مالی در اختیار ما به جهت کنترل حریق اختصاص نیافته است.
دامداری سنتی، فارس را مبتلا به بیشترین فرسایش خاک کرده است
وی با اشاره به سیاست‌های جدید و اینکه وظایف کنترل حریق در اختیار سازمان جنگلها قرار گرفته است، گفت: در این راستا منابعی که دولت تصویب می کند به سمت سازمان جنگلها و مراتع می رود در حالیکه محیط‌زیست سالهاست از عرصه های بکر طبیعی که ۱۰ درصد از استان فارس را تشکیل می‌دهد حفاظت می کند. اینها در شرایطی است که عواملی چون کمبود امکانات، کمبود نیرو و منابع مالی محدود و عدم همراهی شهروندان و بی‌توجهی مسافران عبوری شرایط دشواری را برای ما فراهم کرده است.
این مسؤول چالش بعدی پیش روی محیط زیست را فرسایش خاک عنوان کرد و گفت: متاسفانه استان فارس در حوزه فرسایش خاک در سطح جهان با فاصله زیاد رتبه اول را دارد، از این رو باید تلاش کنیم این روند را به تاخیر بیندازیم.صحبت از خاکی است که هر سانتیمتر از آن سالها زمان برای تشکیل نیاز دارد.
ظهرابی در ادامه دامداری سنتی و فراتر از ظرفیت و بی موقع را یکی از دلایل اصلی فرسایش خاک عنوان کرد و گفت: با از بین رفتن پوشش گیاهی حریق افزایش می‌یابد همچنین اجرای پروژه‌های عمرانی بدون توجه به ارزش‌های محیط زیستی و منابع طبیعی در کنار معدن کاری که با استفاده از تکنولوژی های پایین صورت می‌گیرد از دیگر عوامل فرسایش خاک به شمار می‌رود.
او بزرگترین آفت زیست محیطی را فقر و نداری مردم عنوان کرد و گفت: بدون شک بهبود وضعیت اقتصادی با استفاده از منابع امکان‌پذیر است پس انجام وظیفه نظارت و همراهی مسئولان جهت ایجاد اشتغال و تولید ثروت و رفاه برای مردم می‌تواند اتفاق های خوبی را با کمترین تخریب و فشار به محیط زیست رقم بزند.
وی افزود: توسعه پایدار مناسب‌ترین توسعه زیست محیطی است و اصلاح شیوه های کشاورزی، افزایش تولید و استفاده از منابع آبی با مدیریت مناسب و نزدیک به استانداردهای جهانی می‌تواند توسعه واقعی را به دنبال داشته باشد که در کنار آن کمترین آسیب نیز به محیط زیست وارد شود.