چند هفته پیش مصیب امیری، رئیس پیشین پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، بالاخره از ریاست این نهاد کنار گذاشته شد. یکی از آخرین کارهای او که نگرانیهایی را نیز دامن زده صدور مجوزی با عنوان «گمانهزنی به منظور حصول اطمینان از وجود لایههای باستانی در محدوده حرائم محوطه جهانی پاسارگاد» است.
به گزارش باستانپژوهی، وقتی پژوهشگران میشنوند که رئیس پیشین پژوهشگاه با آن کارنامۀ «مشعشع» مجوزی با عنوان «گمانهزنی بهمنظور حصول اطمینان از وجود لایههای باستانی در محدوده حرائم محوطه جهانی پاسارگاد» صادر کرده بوده است حق دارند نگران باشند. آن هم وقتی که چنین عنوان کلی و مبهمی دارد.
نخست اینکه، ایرادی روششناختی در این عنوان هست و آن اتکاء به گمانهزنی برای «تعیین حریم» است. گمانهزنی باستانشناسی معمولاً برای «تعیین عرصه» انجام میشود و رسم بوده که حرایم با شناخت چشمانداز و منظر و با توجه به آسیبهای بالفعل یا بالقوه و مسایلی از این قبیل ترسیم میشد.
بعلاوه، گمانهزنی در محوطهای چون پاسارگاد چه دلیلی دارد؟ بر اساس آگاهیهای تاریخی (متون یونانی) و باستانشناسی میدانیم که پاسارگاد دارای کوشکها و کاخهای درونباغی بزرگی بود. به نظر نمیرسد با اتکاء به «گمانهزنی» بتوان حتی عرصۀ چنین محوطهای را تعیین کرد چه رسد به حرایم. اگر بازنگری در حرایم پاسارگاد هم مد نظر باشد میبایست تحقیق بهطور مجزا در آن قسمت از حریم که نیاز به بازنگری و تدقیق دارد متمرکز میشد، نه آنکه مجوزی برای گمانهزنی در همۀ محدودۀ حرایم صادر شود (البته گویا رئیس پیشین پژوهشگاه مرتکب صدور مجوزهایی به مراتب «جالب»تر هم شده که اعتراض و انزجار همکاران را برانگیخته است).
کاش رئیس جدید پژوهشگاه میراث فرهنگی (دکتر مصطفی دهپهلوان) که تاکنون انتصابش امیدبخش بوده است بتواند اولویتهای حفاظت میراث و باستانشناسی را بازبینی کند و در مسیر درست قرار دهد.