سرپرست طرح پژوهشی نمادهای آیینی و اسطورهای فرش‌های سجادهای استان سیستان و بلدچستان گفت: «نمادپردازی خاص، یگانه و متفاوت فرش‌های سجادهای یا محرابی سیستان و بلوچستان که در هیچ یک از نقاط دیگر ایران یافت نمی‌شود، علاوه بر آنکه بر یک طرفه بودن فرش‌های سجادهای تأکید جالبی دارد، به لحاظ بصری بسیار ارزشمند و دارای مفاهیم آیینی کهن و برگرفته از نمادهای دینی است.»
به گزارش روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، آزاده پشوتنی‌زاده عضو هیئت علمی پژوهشگاه و سرپرست طرح پژوهشی نمادهای آیینی و اسطورهای فرش‌های سجادهای استان سیستان و بلوچستان ۲۱ شهریور ۱۴۰۱ با اعلام این خبر گفت: «تمامی هنرهای سنتی ایران، دارای وجوه جذابی از زیبایی‌شناسی هستند و ویژگی‌های بصری این هنرها به قدری شایسته و شاخص است که هر بینده‌ای با هر سطح از فرهنگ و یا نژاد و ملیتی را به خود جذب می‌کنند.»
او تصریح‌کرد: «چشم‌نوازی هنرهای دستی ایران و به‌خصوص هنرهای سنتی که دارای نمادهای فرهنگی بسیارند، از منظر هویتی نشانگر سابقه دیرینه و عمیق فرهنگ ایرانی در تمام وجوه زندگی مردم این سرزمین هستند از این روی فرش ایرانی به عنوان عالی‌ترین هنر سنتی و صنایع‌دستی ایران، نمادهای فرهنگی و هنری ادوار گوناگون تاریخی را در خود زنده نگه داشته و از نسلی به نسل دیگر انتقال داده است.»
پشوتنی‌زاده افزود: «فرش‌های سیستان و بلوچستان، در عین سادگی و بهره‌مندی از نقش‌مایه‌های ساده و خطی بیانگر تعمد هنرمند در ساده‌سازی برای بهره‌مندی از پیشینه تاریخی و هنری خود است و وجه متمایزکننده فرش سیستان و بلوچستان نسبت به نقاط دیگر ایران، تکرار نقش‌مایه‌های سفال‌های شهر سوخته است.»
او اظهار کرد: «بدین معنا که هنرمندان وارث نسل به نسل این نقوش بوده‌اند چرا که تا پیش از کشف سفال‌های شهر سوخته و بی‌اطلاعی از وجود آنها، هنرمندان این خطه به بافت تصاویر سفال‌های منقوش می‌پرداختند.»
عضو هیئت علمی پژوهشگاه نکته قابل تأمل دیگر که در فرش‌های سیستان و بلوچستان قابل پیگیری است، وجود فرش‌های سجادهای خاص دانست و گفت: «گرچه در تمام نقاط ایران، به سبب دین رسمی اسلام، فرش‌های سجادهای بافته می‌شوند اما فرش‌های سجادهای سیستان و بلوچستان دارای وجوه نمادینی هستند که تمام ادیان الهی را با یکدیگر پیوند می‌زنند.»
سرپرست طرح پژوهشی نمادهای آیینی و اسطورهای فرش‌های سجادهای استان سیستان و بلوچستان تصریح کرد: «رمزهای اعداد که در تعداد گلبرگ‌های گل و یا تعداد انگشتان دست‌هایی که محل قرارگیری دست‌های نمازگزاران و برای قرار گرفتن سجاده را مشخص می‌کنند، از مشخصه‌های بارز و خاص این فرش‌ها محسوب می‌شوند.»
او افزود: «از دیگر موارد می‌توان به پنجه فاطمه، پنجه مریم یا دست میریام اشاره کرد که هر سه نام به محل قرارگیری دست‌های نمازگزار اطلاق می‌شود، همنامی حضرت فاطمه، حضرت مریم (مسیح) و میریام/ خواهر حضرت موسی (یهودیت) و اتحاد آنها به وسیله گل/ ستاره هشت‌پر زهره که بر کف دست نقش شده و نماد ایزدبانوی ناهید (زرتشت) است آیینی‌ترین مفاهیم اسطورهای و دینی را به نمایش میگذارد.»
عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، با بیان اینکه حضور درخت زندگی که در ادبیات دینی تمام ملل و بخصوص ادیان الهی، عامل پراهمیت دیگری است که در فرش‌های سجادهای سیستان و بلوچستان دیده می‌شود گفت: «این سه عنصر، از یگانه‌ترین و ویژه‌ترین عناصر نمادین در فرش‌های سجادهای بشمار می‌رود که منحصر به سیستان و بلوچستان است.»