فروردینگان، اردیبهشتگان، خردادگان و…جشن‌های کهنی است که هنرمندانه پیونددهنده طبیعت، پیوندهای اجتماعی و باورهای دینی گذشتگان ما نیز بوده‌اند.
عباس قنبری عدیوی، مدرس دانشگاه و پژوهشگر فرهنگ مردم می‌گوید: ایرانیان کهن و نیاکان ما برای هر روز و هر ماه اسمی برگرفته از فرهنگ کهن ملی، باورها، عقاید و اندیشه‌های مذهبی قرار می‌دادند و زمانی که اسم روز و ماه با هم یکی می‌شد، آن را جشن می‌گرفتند. بر همین اساس نوزدهمین روز ماه فروردین را که “فروردین” نام داشت به سبب یکی شدن نام روز و ماه جشن می‌گرفتند و به آن جشن «فروردینِگان» می‌گفتند. به همین ترتیب ۱۲ جشن در سال با عنوان فروردینگان، اردیبهشتگان، خردادگان و…برگزار می‌شد.
به گفته او البته جشن از ریشه یزشن و یزدان در مفهوم نیایش پروردگار جهان و جهانیان است.
او تأکید می‌کند: ایرانیان در همه برهه‌های تاریخ یکتاپرست بوده‌اند و همیشه به یکتایی پروردگار با نام‌های مختلفی چون ایزد، اهورامزدا، الله، خدا و اصول بنیادین دینی مانند نبوت و معاد باور داشته‌اند، یعنی همان چیزی که ما با نام الله و خدا در اندیشه اسلامی به آن معتقدیم و جشن‌ها هم در ارتباط با همین اندیشه بوده‌اند.
سرپرست بنیاد ایران‌شناسی چهارمحال و بختیاری بیان می‌کند: جشن فروردینگان که یکی از جشن‌های نوروز است، با جشن طبیعت پیوند می‌خورد و باورمندی به معاد در آن نقش پررنگی دارد. زیرا پیشینیان یکتاپرست ما اعتقاد داشتند که از بیست و ششمین روز اسفند که به آن (اَشتادروز) می‌گفتند، ارواح درگذشتگان از سوی خدا اجازه پیدا می‌کنند که به زمین بیایند و به خانواده‌ها، فرزندان و نزدیکان خود سربزنند و به همین سبب آیین‌ها و مناسکی مثل طبخ و نذر حلوای الفه، کوفته و نذر مشکل‌گشا (به‌صورت هفت خوراکی یا هفت مغزِ آمیخته) و نذری‌های دیگر را با نیت آرامش و شادی روح درگذشتگان انجام می‌دادند، چراکه باور داشتند ارواح گذشتگان از سوی خدا آمده‌اند و به اعمال آنها می‌نگرند و اگر اعمال آنها خوب و در راه رضای خدا باشد، ارواح تا فروردینگان (یعنی ۱۹ فروردین) روی زمین می‌مانند و در صورت نادرست بودن اعمال و رفتار آنها، ارواح از خدا درخواست می‌کنند که آنها را از زمین ببرد که شاهد و شرمنده رفتار نادرست فرزندان و بازماندگان خود نباشند.
بنابر روایت این پژوهشگر، فروردینگان یک جشن مذهبی است که هم وجهه دینی و باورمندی به رستاخیز دارد و هم با طبیعت‌گرایی و توجه به آفریده‌های الهی مرتبط است، چرا که نوروز جشن ستایش پروردگاری است که جهان و طبیعت را آفریده و آن را پس از زمستان حیاتی دوباره بخشیده است. از آنجا که اعتقاد به رستاخیز و معاد در نگاه ایرانیان پررنگ بود، در جشن نوروز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جشن‌های سال، ارواح درگذشتگان را حاضر در زمین و ناظر و شاهد اعمال خوب خود می‌دانستند.
نویسنده کتاب‌های فرهنگ مردم معتقد است: نیایش و خواندن کتاب‌های دینی، دعا خواندن و حضور در آرامستان‌ها، انجام اعمال دینی در آستانه سال نو، توجه به افراد کم‌درآمد و توزیع غذا میان نیازمندان به نیت آمرزش درگذشتگان از جمله اعمال نیاکان ما در جشن فروردینگان بوده که امروز هم به اشکال مختلف بین ما رواج دارد.
این مدرس دانشگاه می‌گوید: ما هنوز میراث‌دار سنت‌های گذشته‌ایم و سنت‌های زیبای نیاکان خود را با تغییراتی انجام می‌دهیم، چنانکه پخت حلوا یا یک خوراکی پیش از نوروز که از جمله سنت‌هایی است که در بخش‌هایی از کشور ما انجام می‌شود، ریشه در سنت‌های کهن دارد، زیرا نیاکان ما به عزاداری برای رفتگان اعتقاد نداشتند و معتقد بودند که درگذشتگان در جهانی بهتر در پیشگاه خدا خواهند بود و باید تکریم شوند و این تکریم را با نیایش، دعا، نذرکردن، صدقه دادن و دستگیری از نیازمندان انجام می‌دادند و این‌ها اعمالی است که در گذر نسل‌ها با تغییراتی به ما رسیده است و ما امروز همان آیین‌ها و جشن‌های یکتاپرستانه را با رنگ و بوی جدیدی اجرا می‌کنیم و به همین علت می‌توان گفت یکی از ریشه‌دارترین و کهن‌ترین جشن‌هایی که در فرهنگ گذشته ایران خود را حفظ کرده، نوروز، سنت‌های زیبا وعقلانی و جشن‌های مرتبط با آن است.
او می‌افزاید: جشن فروردینگان امروز هم در مناطق زرتشتی‌نشین کشور مانند یزد و کرمان و …به‌صورت اصیل خود با آیین‌هایی خاص برگزار می‌شود و نشان‌دهنده ضرورت افزایش شناخت نسبت به این سنت‌ها و آیین‌های زیبا، عقلانی و امیدآفرین است چراکه نیاکان ما بلندترین باورها و معارف را در قالب این آیین‌ها هنرمندانه اجرا کرده و نسل به نسل انتقال داده‌اند.
پریسا عابدی