سمانه آقائی آبچوئیه، کارشناس ارشد مرمت اشیای تاریخی و فرهنگی
با نگاهی اجمالی به دنیای کودکان درمی‌یابیم که اکثر کودکان با شخصیت‌های فانتزی و عروسکی ارتباط خوبی برقرار می‌کنند. این نگاه، مبنای اصلی شکل‌گیری شخصیت «میراثک» است. در حقیقت میراثک واسطه و پلی است برای ارتباط میان کودکان با مفاهیم عمیق‌تر.
در حقیقت میراثک حلقه اتصالی است برای برقراری ارتباط میان کودکان و مفاهیم حوزه میراث‌فرهنگی و طبیعی. میراثک چهره‌ای شبیه یکدست با انگشتان رنگارنگ دارد. انتخاب فرم دست باهدف توجه به مفهوم همکاری برای معرفی مواریث ارزشمند فرهنگی کما اینکه این فرم (به‌ویژه دست راست) در فرهنگ ایران از جایگاه خاصی برخوردار است. اضافه بر این موضوع، فرم دست باوجود پنج‌انگشت کمک می‌نماید تا بتوانیم میراثک را به یک مفهوم بزرگ‌تر با جامعه‌ای بزرگ‌تر متصل کنیم. هرکدام از انگشتان میراثک به رنگی است و هر رنگ نشان قاره‌های مختلف، یعنی زرد: آسیا، نارنجی: آفریقا، قرمز: آمریکا، آبی: اقیانوسیه و سبز: اروپا است.
در میانه فرم این دست فرم قلب را داریم که این یعنی میراثک همه بچه‌های دنیا را دوست دارد. علاوه بر این ویژگی‌های دیگری هم برای میراثک تعریف‌شده و آن اینکه کودکان در قالب قصه‌های مختلف به‌مرور با میراث خود از طریق میراثک آشنا می‌شوند. میراثک هرروز طلوع آفتاب را در شهر سروان و غروب آن را در روستای جنگ‌تپه تماشا می‌کند. او از دیو اپوش (دیو خشک‌سالی) می‌ترسد. میراثک عاشق حیوانات است به‌ویژه سنجاب‌هایی که در جنگل‌های زاگرس زندگی می‌کنند. از رنگ فیروزه‌ای گنبد مساجد خوشش می‌آید و از بین غذاها طعم قورمه‌سبزی و فسنجان را بیشتر از بقیه غذاها دوست دارد. شایان‌ذکر است ایده شخصیت میراثک در تاریخ ۱۸ مهرماه ۱۳۹۷ به ثمر نشست و حالا با گذشت چند سال فعالیت‌های مختلفی را پیش برده است که در ادامه به آن اشاره خواهد شد:
در این مدت کودکان، معلمان و مربیانی از سرتاسر ایران با میراثک همراه شدند از چابهار و زاهدان گرفته تا مشهد و گلوگاه و ساری از کردستان تا کرمان و بندرعباس و از زنجان تا قائم‌شهر و آذرشهر و جغتای. آنچه در این مدت دریافتیم (به اذعان مربیان و مروجانی که با میراثک کار کردند) بعد از اولین برخورد، کودکان به‌راحتی با میراثک ارتباط برقرار می‌کنند و در ادامه، اغلب آن‌ها تلاش می‌کنند تا عروسکی شبیه میراثک بسازند و با آن به‌جاهای تاریخی شهرشان بروند و عکس و فیلم ضبط کنند.
فعالیت دیگری که در همین راستا شکل گرفت تألیف مجموعه قصه‌های میراثک بود که انتشار آن با همراهی و توجه خانم دکتر وجیهه تیموری به‌عنوان دبیر ضمیمه آفتاب مهتاب در روزنامه اطلاعات محقق شد. قصه‌های میراثک باهدف آشنایی کودکان با میراث‌فرهنگی و طبیعی ایران به شکل ماهانه در ضمیمه آفتاب مهتاب روزنامه اطلاعات منتشر می‌شود. برخی از داستان‌ها در فضای رئال و برخی دیگری در فضای غیر رئال شکل می‌گیرد (مثل سفر به نقاشی‌ها، یا سفر به سال‌های دور) که چون مخاطب کودک، میراثک را به‌عنوان یک موجود عجیب‌وغریب پذیرفته لذا با این مسئله و فضای کودکانه هم به‌راحتی ارتباط برقرار می‌کند. به‌تناسب هر قصه پیشنهادهایی هم به‌عنوان فعالیت تکمیلی قصه ارائه‌شده که مفاهیم ارائه شده در هر قصه با انجام این فعالیت‌ها برای بچه‌ها بهتر تبیین می‌شود. بخش زیادی از بچه‌ها (به شکل انفرادی و جمعی) پس از خواندن قصه‌ها فعالیت‌های مربوطه را انجام می‌دهند و بعضاً نمونه کارهای خود را برای این‌جانب ارسال می‌کنند. بعضا اتفاق افتاده که کودک با همراهی ولی یا مربی خود متن یک قصه را به شکل یک نمایشنامه نوشته و اجرا کرده است.
همان‌طور که بیان شد تاکنون بیست و دو قصه از مجموعه قصه‌های میراثک در ضمیمه آفتاب مهتاب روزنامه اطلاعات منتشر شده که به شرح زیر است:
قصه اول: موجود عجیب و غریبی به نام میراثک. پنجشنبه یکم آبان ۱۳۹۹
قصه دوم: کیف. پنجشنبه ششم آذر ۱۳۹۹
قصه سوم: شب‌چله. پنجشنبه بیست و هفتم آذرماه ۱۳۹۹
قصه چهارم: پیشنهاد خوشمزه. پنجشنبه دوم بهمن ۱۳۹۹
قصه پنجم: فرفره‌های چوبی. پنجشنبه سی‌ام بهمن ۱۳۹۹
قصه ششم: قاصدان بهار. پنجشنبه بیست و هشتم اسفند ۱۳۹۹
قصه هفتم: یک جور سفر خیالی. پنجشنبه بیست و ششم فروردین ۱۴۰۰
قصه هشتم: یک ماجرای بامزه در موزه. پنجشنبه سی‌ام اردیبهشت ۱۴۰۰
قصه نهم: هدیه‌ای برای سنجابک. پنجشنبه بیستم خرداد ۱۴۰۰
قصه دهم: زیر سایه سرو کهن. پنجشنبه هفدهم تیر ۱۴۰۰
قصه یازدهم: کارگران مشغول کارند. پنجشنبه بیست و یکم مرداد ۱۴۰۰
قصه دوازدهم: سفر به پنج‌رود. پنجشنبه بیست و پنجم شهریور ۱۴۰۰
قصه سیزدهم: نامه‌ای به میراثک. پنجشنبه هشتم مهر ۱۴۰۰
قصه چهاردهم: تیشتر کجایی؟ . پنجشنبه ششم آبان ۱۴۰۰
قصه پانزدهم: بیست سوالی. پنجشنبه یازدهم آذر ۱۴۰۰
قصه شانزدهم: پیش به سوی میرملاس. پنجشنبه نهم دی ۱۴۰۰
قصه هفدهم: به یادت هستم. پنجشنبه هفتم بهمن ۱۴۰۰
قصه هجدهم: نوروز در پارسه. پنجشنبه نوزدهم اسفند ۱۴۰۰
قصه نوزدهم: یک دورهمی متفاوت. پنجشنبه هجدهم فروردین ۱۴۰۱
قصه بیستم: من مراقبت هستم. پنجشنبه هشتم اردیبهشت ۱۴۰۱
قصه بیست‌و‌یکم: باغ گل‌های نخی. پنجشنبه نوزدهم خرداد ۱۴۰۱
قصه بیست‌و‌دوم: شما هم دعوتید. پنجشنبه بیست و سوم تیر ۱۴۰۱
من در ادامه فعالیت‌هایی که میراثک داشت طرحی جدید را معرفی کردم که شامل ارسال نامه به کودکان توسط میراثک بود. دریافت نامه کاغذی از یک دوست، طعم شیرینی دارد که سال‌هاست به واسطه گسترش فضای دیجیتال کمرنگ شده. در این فضا تصمیم گرفتم تا با ارسال نامه کاغذی از طرف میراثک فضایی را فراهم کنم تا او با دوستانش ارتباط صمیمانه‌تری داشته باشد. با توجه به اینکه بچه‌ها و بعضاً بزرگ‌ترها با میراثک همراه شدند و ماجراهای او را دنبال کردند حالا دیگر برایشان باورپذیر شده که میراثک وجود حقیقی دارد، لذا دریافت نامه از طرف میراثک به اذعان تمام کسانی که این نامه را دریافت کردند بسیار مسرت‌بخش بوده است. نامه میراثک حاوی یک نامه، تمبر اختصاصی تصویری از میراثک، پاکت نامه، و چند فرفره بود. روی پاکت نامه کد پستی و کد ملی اختصاصی میراثک هم نوشته شد که هرکدام به مفهومی اشاره داشت. متن هر نامه با دیگری فرق داشت و به‌تناسب موقعیت و شرایط برای مخاطب خاص خود نوشته می‌شد. متن نامه‌ها دستخطی شبه کودکانه داشت و با مداد نوشته می‌شد تا ارسال نامه از طرف میراثک (یک موجود کوچولو) را باورپذیرتر کند. به همراه هر نامه، فرفره (از یک تا ۵ فرفره) هم ارسال می‌کردم. فرفره‌ها به رنگ انگشتان میراثک و نمادی از شادی و تحرک بودند. کما اینکه در چند قصه هم اشاره شده بود که میراثک به دوستانش فرفره هدیه می‌دهد. هدف از ارسال این نامه‌ها فارغ از برقراری پیوند دوستی، پرداختن به یکی از وجوه میراث‌فرهنگی و طبیعی ایران بود چرا که متن هر نامه سعی داشت مخاطب خود را به‌نوعی با بخش کوچکی از میراث‌فرهنگی و طبیعی ایران آشنا کند. این نامه‌ها برای گروه‌هایی ارسال می‌شد که چند عنوان از قصه‌های میراثک را با بچه‌ها کار کرده باشند و او را بشناسند. شایان ذکر است اخیراً چاپ تمبر اختصاصی از طرف اداره پست متوقف شد و به همین سبب فعالیت نامه‌ها متوقف و من به‌تازگی کارت‌پستال‌های اختصاصی میراثک را که حاوی تصویر میراثک به همراه نقش‌مایه‌های ایرانی (از پیش از تاریخ گرفته تا دوره معاصر) را جایگزین کردم. این کارت‌پستال هم با یک متن کوتاه به خط خود میراثک برای دوستان میراثک و برای کسانی که دوست دارند یادگاری از میراثک داشته باشند به شکل اختصاصی آماده و ارسال می‌شود.
انتشار مجموعه فایل‌های صوتی‌تصویری با عنوان «ایران‌گرد با میراثک» و «آرزوهای میراثک» فعالیت‌های دیگری است که انجام دادم. ایران‌گرد با میراثک و صداپیشگی خانم شبنم فردوسی در نقش میراثک سعی دارد موضوعات شاخص حوزه میراث‌فرهنگی و طبیعی را با تکیه بر صوت و تصویر کند. در نگارش این آرزوها سعی شده تا م هنجارها و ناهنجاری‌هایی حوزه میراث‌فرهنگی و طبیعی ایران از زبان میراثک برای کودکان روایت شود. این آرزوها هم به شکل هفتگی در ضمیمه آفتاب مهتاب روزنامه اطلاعات منتشر می‌شود.
فعالیت‌های میراثک همچنان ادامه دارد. این‌جانب نیز مانند میراثک آرزو می‌کنم و امیدوارم با حمایت وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به‌عنوان متولی این امر و تعامل سازنده با ارگان‌هایی که در حوزه آموزش کودکان فعال هستند میراثک بتواند بستری آماده کند تا کودکان بیشتری بتوانند با زیبایی‌ها و سرمایه‌های فرهنگی و طبیعی ایران آشنا شوند و آن‌وقت است که می‌توان امید داشت در آینده شاهد جامعه‌ای باشیم که تک‌تک افرادش سرمایه‌های ملی خود را دوست دارند و حافظ آن هستند.