محمدرضا نسب عبداللهی، باستانشناس
دربارهی سنگنگارههای «شیرِ گاوشکن» در پارسه (پرسهپولیس، تختجمشید) نظرات مختلفی مطرح است از جمله اینکه این صحنه به فرارسیدن نوروز مرتبط است.
در این سنگنگارهها، گاو بر روی دو پا بلند شده، سر و گردن را به عقب برگردانیده تا با شیری که با دو دست و چنگال، پهلوهایش را میدرد و داندانهای تیزش را بر پشتش فرو کرده، بجنگد. یکی از مهمترین تفسیرهایی که از این نقشبرجستهی تکرارشونده در تختجمشید میشود، تفسیر نجومیست.
علیرضاشاپور شهبازی، باستانشناس معتقد است: «بهترین تعبیر این صحنه تفسیر نجومی آن است که میتوان چنین ارائه داد؛ چون این مجلس همواره قسمتی از یک صحنه کلی است که خود، مراسم سالانهای را نشان میدهد پس باید با زمان خاصی از سال رابطه داشته باشد. همه میدانند که از قدیمالایام شیر یکی از صورتهای فلکی و یا برجی نجومی بوده (برج اسد) و همواره در هنر نجوم و ادبیات با خورشید مربوط و بلکه یکی بوده است در حقیقت هم سر و یال شیر به خورشید ماننده است، گاو نیز از علائم فلکی است (برج ثور) و هنگامی که خورشید به منزل گاو میرسد بر آن تفوق مییابد…آنان که به تعبیر نجومی این نقش معتقدند، بیشتر به «جشن نوروز» توجه دارند.»
افزون بر این، سنگ نگارههای دیگری در تختجمشید وجود دارد که اقوام ایرانی و نمایندگان مللِ تحت امپراتوری هخامنشی را در حال هدیهآوردن نشان میدهد که گویا انگیزهی آن جشن نوروز بوده است.
جشن نوروز که دیرینگی آن به هزارهی سوم پیش از میلاد (بیش از ۵ هزار سال قبل) میرسد، به نام «ایران، افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان، ازبکستان، قزاقستان،عراق، ترکمنستان، هند، آذربایجان، پاکستان و ترکیه» در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده. جمعیتی که امروزه در جهان نوروز را جشن میگیرند افزون بر ۳۰۰ میلیون نفر برآورد شده است.