افزایش قیمت ارز و دلار در حالی اخیرا در ایران اتفاق افتاده که براساس گزارشهای میدانی کماکان عطش خرید وجود دارد.
به گزارش بی بی سی، طی روزهای اخیر افزایش نرخ دلار به بالا رفتن قیمت طلا در ایران هم منجر شد و این در حالی بود که از هفته پیش قیمت جهانی طلا شروع به کاهش کرده بود.
قیمت دلار در فروردین ماه سال جاری خورشیدی (۱۳۹۶) حدود ۳۷۵۰ تومان بود و طی این مدت بطور ثابت افزایش قیمت داشته است؛ در اول بهمن قیمت دلار به ۴۷۰۰ تومان رسید.
دلایل مختلفی برای این جهش قیمت توسط کارشناسان یا مقامهای رسمی در ایران ارائه شده است:
- بعضی فعالان بازار ارز میگویند که علت افزایش قیمت دلار این است که بانک مرکزی ارز کمتری به صرافیهای خود در بازار تزریق کرده و یا با قیمت بالاتر ارز میفروشد. تعداد زیادی از صرافان کاهش تزریق ارز را تایید کردهاند.
- از دیگر دلایلی که در این باره ارائه شده تلاش دولت برای افزایش قیمت ارز و تک نرخ کردن آن است. یکی از کسانی که در این باره اظهار نظر کرده امیر خجسته، رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس ایران، است که گفته برنامه این است که دولت نرخ دلار را نهایتا به ۵۰۰۰ تومان برساند تا آن را تک نرخی کند. البته فاصله گرفتن نرخ آزاد ارز از نرخ دولتی آن، شرایط را برای تحقق این خواسته مشکل خواهد کرد.
- بعضی دیگر البته گفتهاند افزایش قیمت ارز یکی از اقدامات دولت برای جبران کسری بودجه سال آینده است. هادی قوامی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، مستقیما به این نکته اشاره کرده و گفته: “نرخ محاسباتی ارز در بودجه سال ۱۳۹۶، ۳ هزار و ۳۰۰ تومان بود، اما اکنون نرخ مبادلهای ۳ هزار و ۸۰۰ تومان است، بنابراین حداقل ۱۰ هزار میلیارد تومان از مابهالتفاوت نرخ ارز تا پایان سال عاید دولت میشود که به نوعی بخشی از کسری بودجه را جبران میکند.”
- دلیل دیگری که عدهای به آن اشاره کردهاند اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده از ابتدای سال ٢٠١٨ در دوبی، امارات متحده عربی است. با اجرای این قانون تأمین ارز برای صرافیهای ایران هزینهبر شده است.
- ناآرامیهای اخیر خیابانی در شهرهای مختلف ایران هم به عدم قطعیت درباره وضعیت اقتصادی روزهای پیش رو و کاهش احتمالی ارزش ریال دامن زد و افزایش تقاصا برای ارز در بازار بالا رفت. در آن مدت، تعدادی از سرمایهگذاران پول خود را از بانکها و موسسات مالی خارج کردند و با تبدیل تومان به ارز (عمدتا دلار و یورو) به دنبال حفظ ارزش دارایی خود بودند. قیمت دلار بازار آزاد در فاصله هفتم تا ٢١ دی، یعنی قبل و بعد از اعتراضها حدود ٢٠٠ تومان گران شد.
- عده دیگری به وضعیت “منفی” تجارت خارجی ایران طی ۹ ماه گذشته اشاره کردهاند که به گفته آنها خروج ارز از ایران در این مدت بیشتر از واردات آن بوده است و به همین دلیل تقاضای ارز در بازار افزایش یافته است.
- بعضی منتقدان هم میگویند سیاست “سرکوب ارزی” دولت و تلاش برای پایین نگه داشتن نرخ ارز باعث شده قیمت آن مانند فنری که رها شده باشد، اوج بگیرد.
- بیاعتمادی یا کماعتمادی شهروندان به بانکها هم عامل دیگری است که باعث شده حجم زیادی از سرمایههای شهروندان ایرانی به بازار ارز سوق داده شوند.
به عقیده برخی اقتصاددانان، اگر زمینههای یکسان سازی نرخ ارز فراهم نباشد، بازار ارز با تنش مواجه خواهد شد.
در شرایط فعلی که تورم یک رقمی شده، اجرای این برنامه عملیتر به نظر میرسد و بانک مرکزی نیز اعلام کرده به صورت جدی به دنبال یکسان کردن نرخ ارز است. البته فاصله گرفتن نرخ آزاد ارز از نرخ دولتی آن، شرایط را برای تحقق وعده یکسانسازی ارز سختتر میکند.