یک فعال حقوق زنان در شیراز گفته که بر پایه آمارهای سال ۱۳۹۵، ازدواج نزدیک به دو هزار نفر در استان فارس زیر ۱۴ سال بوده است.
ساناز چراغی، روانشناس، مدرس دانشگاه و فعال حقوق زنان به خبرگزاری ایرنا گفت: بر اساس آمار موجود در ثبت احوال ایران، ازدواج دختران کمتر از ۱۵ سال از سال ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۶ بین ۳۵ تا ۴۱هزار نفر نوسان داشته است. در سالهای اخیر و در استان فارس آمار دقیقی وجود ندارد و البته نمیتوان بهصورت قطع در این باره آماری ارائه کرد اما در سال ۱۳۹۵ در استان فارس ۱۵ نفر زیر ۱۰ سال و یکهزار و ۸۷۲ نفر بین ۱۰ تا ۱۴ سال ازدواج کردهاند.
به همین دلیل فعالان حقوق مدنی فارس از ۲۵ نوامبر(چهارم آذر، روز بینالمللی خشونت علیه زنان) تا ۱۰ دسامبر(نوزدهم آذر، روز جهانی حقوق بشر) که باعنوان ۱۶ روز نارنجی شناخته میشود، به منظور آگاهیرسانی درباره آسیبهای کودکهمسری کمپینی با نام “مادران کوچک، رنجهای بزرگ” آغاز کردهاند.
در ۱۶ روز نارنجی که به دلیل منع خشونت علیه زنان با این رنگ شناخته میشود، فعالان حقوق زنان، دولتها و سازمانهای بینالمللی و نیز تشکلهای مردمنهاد اقداماتی را برای ارتقای دانش و پیشگیری از خشونت علیه زنان صورت میدهند.
سازمانهای مردمنهاد فعال در حوزه حقوق زنان و کودکان در شیراز امسال از چهارم تا نوزدهم آذرماه درباره موضوع منع کودکهمسری به اطلاعرسانی میپردازند و همچون سالهای گذشته با برگزاری کارگاههایی در مناطق حاشیهای، آسیبخیز و جنوب شهر کارگاههایی با عنوان “مادران کوچک، رنجهای بزرگ” برگزار میکنند؛ همچنین مشاوران روانشناسی و مشاوران حقوقی خانوادههایی را که درگیر تبعات این اتفاق هستند، شناسایی میکنند و به آنها یاری میرسانند.
ساناز چراغی در این خصوص گفته: اعتقاد داریم اگر حتی یک نفر از هر کارگاه آموزشی تاثیر بپذیرد، همان یک نفر به واسطه نقش مثبتی که در جامعه ایفا میکند، میتواند بسیاری از مسائل را دستکم در محیط زندگی خود تغییر دهد.
این مدرس دانشگاه گفت: دختر و پسر نوجوان ممکن است تا دو سه سال اول ازدواج چندان متوجه اشتباه خود نباشند؛ اما بعد از این مدت با کاهش عشق، آسیبها نمایان میشود.
چراغی افزود: این افراد معمولاً به دلیل فقر فرهنگی در همان سالهای اولیه بچهدار میشوند و درحالیکه هنوز بچگی نکردهاند و راه و رسم همسری نمیدانند، میخواهند مادری کنند؛ در این میان بچهها آسیب میبینند و مجبور میشوند در سنین ۱۷ یا ۱۸ سالگی طلاق بگیرند و همین موضوع باعث رواج کودکبیوگی (کودکان بیوه)میشود.
این فعال اجتماعی درباره نقش خانوادهها در ازدواج کودکان نیز گفت: خانوادهها معمولاً به فقر مالی اشاره میکنند؛ همچنین یکی از راههای کنترل دختران و مدیریت روابط آنان را در مناطق آسیبخیز ازدواج زودهنگام آنان عنوان میکنند؛ اما درواقع آنها در پی برداشتن بار مسئولیت از دوش خود هستند و معمولا دختری که به دلیل فقر مادی به ازدواج مردی در میآید، چند سال بعد با یک یا چند فرزند دوباره به خانه پدر بازمیگردد.
این روانشناس گفت: نسل جدید با نسلهای پیش از خود متفاوت است. ازدواجهایی که در گذشته در سنین ۹ سالگی یا ۱۱ سالگی رخ میداد، ممکن بود موفق باشد؛ چون سازگاری، گذشت، رفت و آمد خانوادگی و فرهنگ ریش سفیدی هنوز وجود داشت و در نتیجه پایداری خانواده بیشتر بود؛ اما نسل جوان امروز با هر مشکل به سادگی تصمیم به طلاق می گیرد و با طلاق آسیب بیشتری به خود میزند؛ بهویژه دختران ممکن است در معرض سوءاستفاده یا بزه قرار گیرند.
راضیه رئیسی وکیل پایه یک دادگستری و عضو کانون وکلای منطقه فارس که یکی از مدرسان کارگاههای “مادران کوچک، رنجهای بزرگ” است، در گفتوگو با ایرنا کودکهمسری را از بارزترین خشونتهای خانگی به شمار آورد.
او افزود: مطابق کنوانسیون جهانی حقوق کودک وقتی از کودک صحبت میکنیم، منظورمان فرد زیر ۱۸ سال است. این کنوانسیون که مورد قبول دولت ایران هم قرار گرفته است و تصویب شده، به منزله قانون است و لازمالاجراست.
او حکم دادگاه مبنی بر رشید بودن دختر زیر ۱۳ سال را فاقد دلایل پذیرفتنی دانست و توضیح داد: دادگاه حکم رشد را بر اساس رشد فیزیکی کودک صادر میکند و ملاکش چند سوال درباره معیشت و هزینههای زندگی روزمره است؛ متاسفانه قضات به این موضوع توجه نمیکنند که حکم رشد دادن به این کودکان میتواند عواقب بسیاری برای زندگی آنها داشته باشد؛ از همین رو دادگستری باید به این موضوع توجه کند که صرف پرسیدن از چگونگی نحوه خرج کردن مبلغی معین در ماه یا آگاهی از قیمت نان و گوشت و تخممرغ ملاک ازدواج کودکان نیست.
رئیسی در ادامه به موضوع کودکبیوگی نیز اشاره کرد و آن را یکی از بزرگترین معضلات ازدواج کودکان دانست و افزود: کودکانی هستند که به ازدواج فردی بزرگتر از خود درآمدهاند، پس از اینکه به بلوغ عقلی رسیدند متوجه میشوند ادامه زندگی برای آنها دشوار است و بعد از مدتی دیگر قادر به تحمل وضعیت نیستند، آنها یا از خانه فرار میکنند یا جدا میشوند و به خانواده برمیگردند، در هر دو صورت، چه داغ مهر طلاق بر پیشانی این دختران بخورد و چه در دام اعتیاد و فساد بیفتند، در سن کم بیوه میشوند و ممکن است در ادامه زندگی با بحرانهایی به مراتب بزرگتر مواجه شوند.
فعالان حقوق کودک میگویند ازدواج کودکان یا کودکهمسری در آینده بر سلامت خانوادههای ایرانی تاثیر منفی خواهد گذاشت.