قصر تاریخی ابونصر شیراز؛ رو به نابودی کامل

  • 02 تیر 1397 - 8:50
قصر تاریخی ابونصر شیراز؛ رو به نابودی کامل

 دژ ۲۳۰۰ سالهٔ شیراز که به نام قصراَبونصر شناخته می‌شود در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی به سرمی برد و به ویرانه‌ای تبدیل شده است. این یادمان هخامنشی که در زمان آبادانی از شکوه و بالندگی ویژه‌ای برخوردار بوده، امروزه مورد دست اَندازی های فراوان و گوناگون جای گرفته و به تپه‌ای از خاک و سنگ تبدیل شده است.

به گزارش سایت مهرگان، اثر باستانی «قصراَبونصر» که از آن با نام نخستین اثر ملی ثبت شدهٔ شیراز و استان فارس نام می‌برند در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی روزگار را سپری می‌کند و حریم و عَرصهٔ آن در پیِ دستبرد و تعرض زیر و رو شده و به هم ریخته است.

زمین‌های کشاورزی حریم اثر و گِرداگرد این اثر را فرا گرفته است. ساخت و سازهای اَفسارگسیخته و بی ضابطه در سه دههٔ گذشته به این سو، حریم و منظر آن را خدشه دار کرده و همانند دیواری پیرامونش کشیده شده است. این درحالی است که اگر به تصاویر هوایی و نقشه‌های این منطقه در دههٔ ۶۰ خورشیدی نگاهی کنیم، هیچ گونه ساخت و سازی در پیرامون آن دیده نمی‌شود و می‌توان به ژرفای فاجعه و زیر پاگذاشتن قانون‌های میراث فرهنگی پِی برد.

هم اینک خار و خاشاک در جای جای این یادمان کهن روییده و بیشتر سنگ‌های دفاعی این دژ – کاخ بر اثر بی مهری و نبود مرمت و بازسازی و رسیدگی نکردن ازسوی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و گذشت زمان از سازه جدا شده و بر روی زمین ریخته است.

بر روی عرصهٔ این یادمان دوهزار و اَندی ساله، از گذشته موتورسواران مسیری را برای خود درست کرده و از آن گذر می‌کنند. چندی است که پَساب (فاضلاب) خانه‌های بالادست به جوی آبی در رو به رو و نزدیک این یادمان تایخی به زمین‌های کشاورزی سرازیر شده که اَفزون بر بوی بد و صحنهٔ ناخوشایند آن، تهدیدی برای زمین‌های کشاورزی در پایین دست بوده و سلامت آن‌ها و مردم بومی را به خطر می‌اندازد. اما بی گمان بزرگ‌ترین و بدترین درد این یادمان بی همتا و یگانه، تاراج آن است که به بهانه‌های خیال اَنگیز یافتن گنج دست به کَند وکاوهای غیرمجاز زده و به لایه‌های باستان شناسانهٔ این اثر آسیب رسانیده و آن را به ویرانه‌ای تبدیل کرده‌اند.

دکترجمشید صداقت کیش، باستان شناس فقید پیشتر دربارهٔ ارزش این یادمان ملی گفته: «این جایگاه از روزگار پیش از تاریخ وجود داشته و مانند دژی استوار و محکم نظامی در اواخر شهریاری هخامنشی و دورهٔ اشکانی و ساسانی مورد بهرهٔ پادشاهان بوده است و در سال ۴۲۰ مَهی (قمری) ابونَصر (پسر امیرعضدالدوله دیلمی) از فرمانروایان پارس، از این جایگاه به عنوان کاخ بهره برده و از همین روی در دورهٔ اسلامی به قصر اَبونصر نامدار شده است».

آقای صداقت کیش همچنین گفته بود: «در دههٔ ۵۰ میلادی پُروفسور تیلیا، دو ستون و یک درگاه هخامنشی را که از پارسه (تخت جمشید) در زمانی نادانسته به این جا آورده بودند، شناسایی کرده و به پارسه باز گرداند».

همچنین برخی از پژوهشگران همانند محمدتقی مصطفوی این جایگاه را نخستین منزلگاه میان راهی در گذر راه شاهی هخامنشیان از پارسه به شوش دانسته و حصار و دژی را از روزگار اشکانی به این سو، برایش انگاشته‌اند.

کاخ – دژ نامدار به ابونصر در شمال شرقی شیراز و در بولوار نصرآباد یا جادهٔ کَفترک و در ۷ کیلومتری میدان گلستان بر فراز تپه‌ای بر جای مانده است. این سازه در بردارندهٔ یک دژ سنگی با الحاقات آن است که بر فراز تپه‌ای اَفراشته به جاده، جای گرفته و عناصر سازندهٔ آن سنگ و گچ است. در نمای این سازه از سنگ‌های بادبُر و در مغز کار از سنگ لاشه و گچ بهره گرفته شده است. این یادمان ملی به عنوان نخستین سازهٔ ثبت شده در استان با شمارهٔ ۱۳ در ۲۴ شهریورماه ۱۳۱۰ خورشیدی در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

دیدگاه