گزارش خبرگزاری دولت در دفاع از فعالان محیط زیست بازداشتی

  • 06 خرداد 1397 - 18:42
گزارش خبرگزاری دولت در دفاع از فعالان محیط زیست بازداشتی

غلامحسین محسنی اژه‌ای، سخنگوی قوه قضائیه امروز بار دیگر گفته‌های عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست درباره جاسوس نبودن فعالان محیط زیست بازداشتی در ایران را رد کرده و گفته است که او “بدون اطلاع در این زمینه و بدون اینکه به پرونده دسترسی داشته باشد” اظهارنظر کرده است.

هم‌زمان خبرگزاری دولتی ایران، ایرنا در گزارشی با عنوان “دفاع دیرهنگام اما صریح دولت از بازداشت شدگان محیط زیستی” به طور مفصل سابقه این پرونده را بررسی کرده و نوشته است:

رییس سازمان محیط زیست، ۱۱۸ روز بعد از بازداشت تعدادی از فعالان محیط زیست ایران خواستار آزادی آنها شد و با تاکید بر اینکه هیچ مدرکی دال بر جاسوس بودن فعالان محیط زیستی وجود ندارد، گفت : بر اساس تشخیص هیات چهار نفره دولت این افراد باید آزاد شوند.

عیسی کلانتری که در پی پرونده بازداشت فعالان محیط زیستی در سه، چهار ماه اخیر آن گونه که برخی انتظار داشتند به حمایت از فعالان نپرداخته، این بار با قاطعیت از نبود سندی برای جاسوسی آنها سخن گفته و صراحتا خواستار آزادیشان شده است؛ صراحتی که کمتر می‌توان در برابر دستگاه قضا شاهد بود و قاعدتا ناشی از نتایج بررسی مقامات امنیتی دولت است.

هیات چهار نفره دولت که حالا از سوی کلانتری عنوان شده برای آزادی فعالان محیط زیست تلاش می کنند، بعد از آن بر سر زبان ها افتاد که وزیر اطلاعات به عنوان عالی ترین مقام امنیتی کشور و مسئول نهاد تشخیص جرائم مرتبط با جاسوسی به صورت علنی و غیرعلنی در رسانه ها و در صحن مجلس و کمیسون های مختلف، بر بی گناه بودن فعالان محیط زیست تاکید کرده بود.

درز خبر با خودکشی در انفرادی
بهمن ماه سال ۹۶ و بعد از اعلام خودکشی کاووس سید امامی، فعال شناخته شده محیط زیست در سلول انفرادی، خبر دستگیری تعدادی از فعالان محیط زیست ایران در رسانه ها منتشر شد؛ فعالانی که اغلب محیط زیستی‌ ها آنها را در حوزه حیات وحش، به خصوص پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی می شناختند. اگر چه گهگاه روزنامه کیهان و رسانه های همسو به همراه تعدادی از خبرنگاران و فعالان خارج از ایران بر متخلف بودن موسسه میراث پارسیان تاکید می کردند، اما نحوه فعالیت این موسسه و متخصصان برجسته اش که ارتباطات حرفه ای با نهادهای محیط زیستی جهان داشتند، هرگز ظن تخلف را در ذهن رسانه ها و فعالان راستین محیط زیست ایران برجسته نمی کرد.

آنتن پخش فوتبال یا آنتن جاسوسی؟
با در گذشت سیدامامی، برنامه بیست و سی شبکه دوم سیما با پخش مستندی که بعدها گفته شد با موارد خلاف واقع سر هم بندی شده است، بر جاسوس بودن سید امامی مرحوم و دیگر فعالان تاکید کرد. خانواده سید امامی با اعلام ربوده شدن فیلم های خانوادگی و انتشار تصاویر کامل آنها در اینترنت اعلام کردند صدا و سیما آنتن سیار خانواده سید امامی را که در صحرا و تفریح در طبیعت برای پخش مسابقات فوتبال از دستگاه پخش خودروی آنها به کار می بردند، به عنوان ابزار جاسوسی قالب کرده اند.

نتیجه تحقیق هیات چهار نفره
ابهام درباره علت بازداشت فعالان محیط زیست بسیار است. چهار عضو هیات دولت شامل معاون حقوقی رئیس جمهوری، وزیر اطلاعات، وزیر دادگستری و وزیر کشور، به گفته رئیس سازمان محیط زیست مسئول رسیدگی به پرونده بودند که نتیجه آن بی گناهی فعالان محیط زیست است.

عیسی کلانتری در همایش روز جهانی تنوع زیستی در مورد سرنوشت فعالان محیط زیستی بازداشت شده اظهار کرد: دولت یک گروه چهار نفره شامل وزیر دادگستری، وزیر کشور، معاون حقوقی و وزیر اطلاعات برای پیگیری این موضوع تشکیل داده است.
وی تاکید کرد: تا کنون مشخص شده این افراد بدون این که کاری بکنند، بازداشت شده‌اند. وزارت اطلاعات به این نتیجه رسیده که هیچ مدرکی دال بر جاسوس بودن این افراد وجود ندارد.

معاون رییس جمهوری تاکید کرد : هیات چهار نفره دولت به این نتیجه رسیده است که فعالان بازداشت شده باید آزاد شوند، چون هیچ سندی برای اثبات تهمت‌هایی که به این افراد زده شده، وجود ندارد.

دعوا بر سر چیست؟
اصرار رئیس این سازمان مبنی بر اینکه هیچ مدرکی دال بر جاسوس بودن فعالان محیط زیست به دست نیامده، این پرسش اساسی را مطرح می کند که دیگر نهادهای امنیتی کشور، با چه انگیزه ای اتهام جاسوسی به فعالان محیط زیست زده اند؟

این حوادث در شرایطی رخ می دهد که به نظر می رسد شبکه های محیط زیستی به دلیل اهمیت مسایل زیست محیطی جامعه، در معادلات سیاسی نقش جدی تری ایفا می کنند. برای تحلیل این گمانه نیاز است به مساله آب و چالش های شهری مثل گرد و غبار و سوژه های اعتراضات سال های اخیر نگاهی بیاندازیم.

بسیاری معتقدند محیط زیست از جمله موضوعات مرتبط با آب نقش تعیین کننده ای در معادلات آینده دارد و شاید فشار بر کاوه مدنی، معاون سابق سازمان محیط زیست و یکی از دانشمندان برجسته جوان در دنیا که در حوزه آب به خوبی فعالیت کرده بود، اخلال در مدیریت او و دستگیری کوتاه مدت او و فشار بر وی برای خروج از کشور و در نهایت اتهام جاسوسی به او بعد از خروج از ایران، به این پیش بینی ها مرتبط باشد.

هم جاسوس، هم نخبه علمی؟
اما فعالان محیط زیستی بازداشت شده چگونه افرادی هستند؟ بررسی نشان می دهد اغلب آنان از نخبگان علمی کشور و متخصصانی با مدارک بین المللی هستند که می توانند در نجات محیط زیست شکننده ایران از آسیب پذیری بیشتر نقش ایفا کنند.

طاهر قدیریان، دانشمند جوان برگزیده سال ۲۰۰۸ یونسکو اکنون در زندان است. نیلوفر بیانی کارشناس برجسته دفتر سازمان ملل در سوئیس بود که برای فعالیت به ایران آمد. هومن جوکار رئیس پروژه بین المللی حفاظت از یوز ایرانی-آسیایی و یکی از برجسته ترین کارشناسان حیات وحش در ایران و جهان است.

سپیده کاشانی کارشناس نخبه دانشکده محیط زیست و همسر هومن جوکار از متخصصان حیات وحش ایران است. امیر حسین خالقی از فعالان برجسته محیط زیست است که توانست با کمک هنرمندانی مثل هدیه تهرانی، با راضی کردن دامداران برخی مناطق حفاظت شده نزدیک به ۵ هزار دام را از این مناطق خارج کند؛ کاری که ممکن است دولت ها هرگز نتوانند انجام دهند یا سال ها زمان و میلیاردها تومان هزینه صرف کنند.

مراد طاهباز، ایرانی دو تابعیتی که به نظر می رسد یکی از انگیزه های دستگیری او همین فعالیت های چند ملیتی آنهاست، تاجری ایرانی است که بسیاری از سرمایه خود را صرف حفاظت و تحقیقفات پیرامون حیات وحش ایران کرده است.

دستگیری ها ادامه می یابد
بعد از دستگیری فعالان شناخته شده محیط زیست، خبرها از دستگیری تعداد زیادی از فعالان ناشناحته در شهرهای مختلف منتشر شد که بیشترین آنها مربوط به استان هرمزگان بود.

چند تن از فعالان محیط زیست که نگران برخورد دستگاه های امنیتی با خود هستند، در گفت و گو با ایرنا حاضر به رسانه ای شدن اسامی خود نشدند.
طاهر قدیریان از نمونه بازداشت شدگان محیط زیست، نماینده ایران در پروژه خرس سیاه آسیایی سازمان ملل بود؛ کسی که برای ایجاد مشارکت مردمی و درست کردن فرهنگ جوامع محلی برای حفاظت از محیط زیست تلاش می کرد.

تشویق مردم به مشارکت برای حفاظت از محیط زیست
عمده فعالیت فعالان دستگیر شده، تشویق مردم به مشارکت برای حفاظت از محیط زیست بوده است؛ اتفاقی که در بسیاری از کشورهای موفق در حفاظت از محیط زیست امر جا افتاده ای است.

یک فعال محیط زیست می گوید: دکتر قدیریان که ژئوتوریسم و پستانداران در دانشکده تدریس می کرد، چند روز قبل از دستگیری مشغول درست کردن آبشخور برای حیات وحش در مناطق حفاظت شده بود. او معتقد بود نبود آبشخور در مناطق تلفات حیات وحش را بالا برده است و خود اقدام به ساخت آبشخور کرده بود و دنبال اسپانسر برای ساخت سازه ها برای آبرسانی به حیات وحش بود.

تلف شدن قوچ و میش ها به دلیل شیوع بیماری در برخی از مناطق حفاظت شده، دغدغه اصلی فعالانی مثل قدیریان بوده است. ساخت آبشخورها باعث می شد بتوان دارو را از طریق ریختن در آبشخورها به حیوانات وحشی رساند و آنها را از تلفات بیشتر نجات داد.

یک فعال محیط زیست از هرمزگان می گوید: برخی از دستگیر شدگان از جمله طاهر قدیریان فعالیت شان را از مناطقی در شهر میناب و سربستان شروع کردند که نزدیک به هشت سال از آن زمان می گذرد.

او می گوید: مناطقی مثل کوه های زندان که از بستان تا میناب امتداد دارد، محل تردد این فعالان محیط زیست بوده است. کوه زندان نسبت به بقیه مناطق بیشتر مورد توجه بود چون راحت تر و نزدیک تر به شهر میناب بوده است.

منطقه چهارده روستا نیز از جمله مناطقی است که فعالان محیط زیست هرمزگانی در آن مناطق با مشقت تمام و با نبود امکانات در گرما و بی آبی برای نجات حیات وحش فعالیت می کردند؛ مناطقی که حتی برای انسان ها هم مرکز درمانی نداشتند و فعالان محیط زیست خدمات حرفه ای به حیات وحش را ارائه می دادند.
حضور در دل طبیعت بدون امکانات و سختی زیاد، جان فعالان محیط زیست را به خطر می انداخت، اما آنها برای خدمت به محیط زیست در حال نابودی ایران چنین مخاطراتی را به جان خریده اند.

آنها در مناطق تیغ سیاه، بشاگرد و … که بدون امکانات ابتدایی مثل آب لوله کشی و حتی برق است، با هزینه شخصی به دیدن مردم می رفتند و آنها را برای مشارکت در حفاظت از حیات وحش آموزش می دادند.

شکارچی اسبق، محیط زیستی سابق، زندانی فعلی
طاهر قدیریان و همکارانش در بندرعباس با برگزاری جشنواره خرس سیاه آسیایی برای کودکان، در تلاش بود حفاظت از حیات وحش بومی این منطقه را از پایه شروع کند. او همچنین به مال باختگانی که احشام آنها توسط حیات وحش از جمله پلنگ تلف شده بودند، کمک می کرد و در تلاش بود آنها را برای حفاظت از حیات وحش ترغیب کند. او همچنین شکارچیانی را به حامیان محیط زیست تبدیل کرد، از جمله مرتضی آریایی نژاد، همان کسی که تصویرش چندی پیش به اشتباه منتشر شد و روزنامه وطن امروز برای او گزارشی از شکارچی تا جاسوسی نوشت. در حالی که آریا نژاد از جمله شکارچیانی بود که طی شش سال گذشته دست از شکار برداشتند و به کمک محیط زیست آمدند. اما او و بسیاری از دلسوزان محیط زیست ایران در روز ۴ بهمن دستگیر شدند.

مرتضی آریا نژاد با کنار گذاشتن اسلحه و همچنین بستن فروشگاه شکارهایش در شهر میناب، طی سال های گذشته به گروه حافظان محیط زیست پیوست. با آشنایی او با طاهر قدیریان از معدود کسانی است که هزینه های شخصی برای حفاظت از محیط زیست کرد، بدون اینکه کمک مالی از سازمان هایی مثل محیط زیست دریافت کرده باشد. او از کسانی است که با انتشار اولین تصاویر ثابت کرد در کوه های میناب پلنگ وجود دارد و توجهات برای حفاظت از این مناطق را به سمت هرمزگان جلب کرد.

درباره فعالان محیط زیست می توان بسیار سخن گفت اما انتشار نمونه های کوتاهی از فعالیت این فعالان محیط زیست می تواند در ایجاد نگاه صحیح تری به فعالان محیط زیست موثر باشد.

به نظر می رسد آنچه اکنون اهمیت دارد، اعتماد به تصمیم دولت برای اثبات بی گناهی فعالان محیط زیست باشد، چرا که ایجاد فضای بی اعتمادی در مردم و ناامید کردن فعالان محیط زیست می تواند بیش از هر چیز، پیکره رنجور محیط زیست ایران را مورد آسیب قرار دهد و بیش از پیش منجر به نابودی سرزمینی شود.

دیدگاه