مقبره تنها فرمانروای زن فارس در آستانه ویرانی

آرامگاه “ابش خاتون”، بانویی که تنها زن فرمانروای فارس بوده و در زمان حکمرانی خود فعالیت‌های بسیاری را برای پیشرفت و آبادانی شهر شیراز انجام داده است، اکنون در آستانه نابودیست.

“ابش خاتون” آخرین اتابک از خاندان سلغریان بود که در قرن هفتم هجری قمری می‌زیسته است. وی نزدیک به ۱۱ سال بر فارس حکومت کرد. ابش خاتون یکی از محبوبترین چهره‌های زمان خود و از خاندان اتابکان سعد زنگی بود که در زمان خود در ایران جایگاه ویژه‌ای داشتند. دوران فرمانروایی این بانو، اوج شکوفایی مکتب شیراز دوم بوده است.

این مقبره که به نام “رباط آتش” نیز شناخته می‌شود، در قبرستان “ام کلثوم” – که بنا بر روایات موجود در کتاب “هزار مزار” و “شیرازنامه” یکی از گورستان‌های اصلی شهر شیراز بوده است – واقع شده. این آرامگاه در اصل بنایی سه طبقه بوده که اطراف آن با کاشی‌های نفیسی تزئین شده بود. به علت عدم توجه مسئولین امر به این بنا، بسیاری از این کاشی‌ها و کتیبه‌های فاخر اکنون از بین رفته و یا در روز روشن توسط سارقان و معتادانی که به راحتی در آنجا تردد می‌کنند، به تاراج می‌رود.

دیواره‌های بیرونی این مقبره همانطور که در تصاویر پیداست، محل ثبت یادگاری اهالی دور از فرهنگیست که از ارزش میراث گذشتگانمان بی خبرند (وندالیسم). در هر ساعت از روز که به این مکان مراجعه کنید افرادی را مشاهده می‌کنید که به وضوح در حال داد و ستد یا استعمال مواد مخدر هستند و با روشن کردن آتش در پناه دیواره‌های این آرامگاه، اثرات مخرب دوده و حرارت را بر آن به یادگار گذاشته‌اند. محوطه داخلی آرامگاه نیز شرایط بهتری از بیرون آن ندارد. دیدنِ دیواره‌های فروریخته و دو مزاری که در انزوا قرار گرفته‌اند بی آن که بسیاری بدانند چه کسی در اینجا آرام گرفته است، دل هر انسان علاقه مند به فرهنگ و پیشینه تاریخی را به درد می‌آورد.

مقبره “ابش خاتون” که می‌تواند جاذبه بسیار مناسبی برای گردشگران داخلی و خارجی باشد، اکنون به مدد بی توجهی اداره میراث فرهنگی و بانیان حفظ ابنیه تاریخی، شمارش معکوس ویرانی خود را آغاز کرده است. بدین منوال بی شک روزی فراخواهد رسید که از “ابش خاتون” تنها یک وجه تسمیه برای “فلکه خاتون” که دیگر وجود ندارد، و یک مجسمه مومی خاک گرفته در موزه مشاهیر فارس باقی مانده باشد.