آمارهای رسمی نشان می دهد که بارداری قبل از سن ۱۸ سالگی در استان فارس ۳٫۴ درصد است.
ازدواج کودکان یا کودکهمسری در ایران در سالهای اخیر روز به افزایش است. فعالان حقوق کودک میگویند این پدیده در آینده بر سلامت خانوادههای ایرانی تاثیر منفی خواهد گذاشت.
مسئله ازدواج در سنین پایین برای دختران و پسران آسیب های فراوانی به دنبال دارد اما مشکلات جسمانی و اجتماعی برای دختران به مراتب بیشتر از پسران است. دختری که با این مشخصات در سن پایین ازدواج می کند، به احتمال بسیار زیاد حاملگی زیر سن ۱۸ سال نیز خواهد داشت که این امر می تواند مشکلات روحی و جسمی عدیده ای برای این آن دسته از افراد جامعه به دنبال داشته باشد.
یکی دیگر از عواقب ازدواج در سن پایین، افزایش پدیده کودکان طلاق است. این امر غالبا ناشی از این مسئله است که به دلیل شکل نگرفتن شخصیت و هویت کودک در زمان ازدواج، در سال های بعد، پشیمانی و سرخوردگی در آنها افزایش پیدا کرده و میزان طلاق را بالا می برد که این مسئله نیز به دنبال خود مشکلات و آسیب های گوناگونی را متوجه این افراد می کند.
بررسی داده های مورد بحث حاکی از این نکته است که زایمانهای قبل از ۱۸ سالگی تنها در میان زنان گروه سنی ۲۴-۲۰ ساله در سال ۱۳۸۹، برابر با ۵٫۲ درصد از کل زایمانها را تشکیل می داده اند و همانطور که در نقشه و نمودار مورد نظر نیز مشخص است کمترین میزان زایمان قبل از ۱۸ سالگی در این گروه سنی مربوط به استان یزد و بیشترین میزان به استان سیستان و بلوچستان مربوط می شود.
نگاهی به نقشه مورد نظر حاکی از این نکته است که باروری در سن زیر ۱۸ سال در استانهای محروم و مرزنشین کشور بیشتر روی می دهد، بارداری و زایمان در سنین پایین عوارض، خطرات و عواقب جبران ناپذیری را برای سلامت مادر و نوزاد به همراه دارد. بارداری در سنین زیر ۱۸ سال به دلیل نیازهای تغذیهای و تداوم دوران رشد، باعث ایجاد سوء تغذیه و کم خونی در مادر میشود. همچنین احتمال ابتلا به بیماری های مربوط به حاملگی در این مادران کوچک، بیشتر است. باید گفت زایمان سخت و زودرس، تولد نوزاد کم وزن، عفونتهای بعد از زایمان، افسردگی و احتمال اختلالهای خلقی و سایکوز پس از زایمان از عوارض بارداری در سنین زیر ۱۸ سال به شمار آورد.
حداقل سن ازدواج برای دختران ۱۳ سال و برای پسران ۱۵ سال است اما در قانون مدنی ایران آمده که ازدواج زیر این سنین با اجازه ولی و تشخیص دادگاه صالح ممکن است.
مرداد امسال صدها نفر از فعالان مدنی و سیاسی با امضای نامهای خطاب به نمایندگان مجلس از آن ها خواستند ازدواج کودکان زیر ۱۸ سال را ممنوع کنند.
سازمان ثبت احوال کشور اعلام کرده در سال ۹۴ بیش از ۴۸ هزار دختر و نزدیک به ۱۵ هزار پسر ۱۰ تا ۱۴ سال ازدواج کردهاند.
در نامه این فعالان مدنی و سیاسی آمده که ازدواج در سن پایین یکی از مصادیق کودکآزاری و نقض حقوق کودک بویژه دختر بچهها است.
در دیماه سال گذشته هم معاون بررسیهای راهبردی معاونت امور زنان ریاستجمهوری از تدوین راهکارهای فقهی برای مقابله با ازدواج زودهنگام دختران خبر داده بود.
آمار بالای ازدواج کودکانی که پیش از رسیدن به بلوغ فکری و ذهنی ازدواج میکنند از گستردگی این پدیده در ایران حکایت دارد. سن ازدواج در ایران بر مبنای “بلوغ جنسی” تعیین شده در حالی که به گفته کارشناسان، بلوغ جنسی تنها بخشی از ابعاد بلوغ کامل انسان است. رشد، آگاهی، آموزش و آزادی در انتخاب، اساسیترین و انسانیترین شروط برای تشکیل خانواده است.
ازدواج کوکان، «آزار جنسی» است
هادی شریعتی، عضوهیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان “کودکهمسری” را “نوعی کودکآزاری با ابعاد آزار جسمی، عاطفی و ذهنی” میداند. او به “ایسنا” گفته است: «با ادامه یافتن ازدواج کودکان در جامعه، اندک اندک تبدیل به یک جامعه نابالغ میشویم. جامعهای که رشد کافی نیافته و بلوغ فکری ندارد.»
به گفته او آسیبهایی مثل خشونت، خیانت، طلاق رسمی و عاطفی، همسرکشی، افسردگی و آمار بالای سقط جنین را میتوان از تبعات ازدواج زودهنگام کودکان در جامعه نابالغ دانست.
این فعال حقوق کودکان به مجوزهای قانونی در مورد ازدواج کوکان در ایران اشاره کرده و گفته است، قانون صریحی که در ایران درباره ازدواج کودکان وجود دارد، ماده ۱۰۴۱ است که نکاح دختر را قبل از رسیدن به ۱۳ سال و پسر را قبل از ۱۵سال، با اذن ولی و با تشخیص دادگاه منوط به رعایت مصلحت کودک، مجاز میداند.
به گفته هادی شریعتی، این قانون سنی که برای پسران در نظر گرفته شده، همان سن بلوغ است، اما درباره دختران سن بلوغ که ۹ سالگی است ملاک قرار نگرفته و برای نکاح، سن دختر افزایش پیدا کرده است. متاسفانه طبق این ماده حتی میتوان قبل از این سن نیز در صورت شرایطی، عقد نکاح را منعقد کرد.
این فعال حقوق کودکان میافزاید در زمان تصویب ماده ۱۰۴۱ در سال ۱۳۷۹، در مجلس شورای اسلامی تلاشی برای افزایش سن ازدواج صورت گرفت و مجلس سن ازدواج دختران و پسران را هیجده سال تمام اعلام کرد، اما این مصوبه توسط شورای نگهبان به دلیل مخالفت با شرع تایید نشد و چون مجلس از نظر خود عدول نکرد، مصوبه به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شد و در نهایت این ماده به شکل امروز خود تصویب شد.
هادی شریعتی با انتقاد از نظریهای که اساس ازدواج را “بلوغ جنسی” میداند میگوید: در تشکیل خانواده بلوغ در تمام جنبهها باید شکل گرفته باشد و بلوغ جنسی تنها بخشی از ابعاد بلوغ کامل انسان است. رشد، آگاهی، آموزش و آزادی در انتخاب، اساسیترین و انسانیترین شروط برای تشکیل خانواده است.
این فعال حقوق کودک در ادامه با انتقاد از دقیق نبودن سن کودکی در ایران، تاکید کرده: «در قانون برای گرفتن گواهینامه که مسلما از تشکیل یک خانواده مساله کم اهمیتتری است، سن قطعی ۱۸ سال تعیین شده است و پایینتر از این سن اجازه رانندگی برای افراد صادر نمیشود اما برای مساله مهم ازدواج به راحتی تصمیم گرفته شده و کودکان با مجوز قانون و تشخیص ولی وارد زندگی زناشویی میشوند و زیر بار مسئولیت قرار میگیرند، درحالیکه آمادگی جسمی و ذهنی کافی را ندارند.»