بحران فرونشست دشت‌ها در فارس، کرمان و اصفهان

  • 07 بهمن 1396 - 10:05
بحران فرونشست دشت‌ها در فارس، کرمان و اصفهان

یک مقام سازمان زمین شناسی ایران می گوید که استان های فارس، کرمان و اصفهان «بحرانی ترین» فرونشست دشت ها را دارند.

امیر شمشکی، مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین‌شناسی، زیست‌محیطی و مهندسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشوربه خبرگزاری ایسنا گفت: استان‌های فارس، کرمان و اصفهان بدترین وضعیت از لحاظ فرونشست را دارند ضمن آنکه سایر استان های حاشیه‌ای آن ها مانند یزد نیز به مقداری کمتری نسبت به این ۳ استان دارای فرونشست هستند.

آقای شمشکی افزود: فرونشست به هر نوع حرکت رو به پایین سطح زمین که مولفه عمودی نسبت به مولفه افقی غالب باشد و یا برعکس گفته می‌شود. این پدیده دارای انواع و اقسام مختلفی است.

به گفته او، پدیده فرونشست در همدان شهرت جهانی دارد به گونه‌ای که در اکثر منابع بین‌المللی آمده است علاوه بر آن رشد فزاینده این پدیده در سال های اخیر در استان‌هایی چون فارس و کرمان و دشت استهبان غیر قابل انکار است.

امیر شمشکی گفت: مطالعات اخیر در دشت‌های استان فارس نشان می‌دهد که آب‌های آبرفتی در حال برداشت و بسیاری از کشاورزان اقدام به برداشت آب از نظام “کارستی” کردند و این امر به معنی آن است که میزان آب‌دهی آب‌های زیر زمینی آبرفتی کافی نبوده است از این رو اقدام به پمپاژ آب از سازندهای سخت و سطوح پایین‌تر زمین شده است.

آقای شمشکی در این باره توضیح داد: در نظام کارستی آب با سرعت معینی عبور می‌کند و با برداشت آب در آن اعوجاج ایجاد می‌شود و به دلیل آنکه آب در پایین دست با سرعت زیادی پمپاژ می‌شود برای جبران آب برداشته شده، آب با سرعت بیشتری جریان دارد. به همین دلیل، سطح تماس آب با دیواره سازند افزایش می‌یابد در نتیجه انحلال پذیری سازند نیز بیشتر خواهد شد که این امر توسعه فروچاله را در پی دارد.

به گفته این محقق سازمان زمین شناسی، این پدیده بیشتر در ایران مرکزی و زاگرس به دلیل وجود سازندهای موجود در این مناطق ایجاد می‌شود.

اثرات فرونشست بر فعالیت گسل‌ها

مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین‌شناسی، زیست‌محیطی و مهندسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با تاکید بر اینکه فرونشست بر روی فعالیت گسل‌ها اثری ندارد، گفت: ولی فعالیت گسل‌ها می‌تواند بر ایجاد فرونشست اثرگذار باشد.

او با بیان اینکه در برخی مناطق ساختار گسل‌ها تعیین کننده نوع خاک خواهد شد، ادامه داد: ولی این امر عامل اصلی فرونشست زمین نیست و مشکل اصلی آنجایی است که در منطقه‌ای که آب‌دهی مناسبی ندارد اقدام به کشت محصولات آب‌بر می‌شود.

آقای شمشکی در پاسخ به این سوال که کدام یک از دشت‌های ایران در وضعیت هشدار فرونشست قرار دارند، گفت: دشت‌های مرکزی و جنوب شرقی ایران که آبخوان‌ها و آب‌های سطحی مهمی ندارد وضعیت متعادلی دارند ولی از سوی دیگر همه دشت‌هایی که از آنها به عنوان دشت‌های مهم کشور یاد و کشاورزی انجام می‌شود با مشکل فرونشست مواجه هستند.

جابجایی ۳ روستا در فارس بر اثر فرونشست زمین

شهریور امسال اعلام شد که۳ روستا در شهرستان‌های داراب، فسا و ممسنی استان فارس بر اثر رانش فرو نشست زمین جابه‌جا می‌شوند.

 مصطفی هاشمی، معاون عمران روستایی بنیاد مسکن فارس گفت که روستای کوه سفید شهرستان داراب به محل جدید انتقال پیدا می‌کند و روستای دیندارلو در شهرستان فسا نیز به حاشیه محل کنونی‌اش منتقل می‌شود. سومین روستا نیز به گفته او روستای مشایخ شهرستان ممسنی است که به مکانی جدید منتقل می‌شود.
به گفته مصطفی هاشمی خطر فرو نشست زمین در ۲۰ دشت استان فارس، ۶۰ روستا را تهدید می‌کند.
بیلان منفی‌‌ آب‌های زیرزمینی و مدیریت غلط منابع آبی و حفر چاه‌های مجاز و غیرمجاز در ایران دلیل اصلی پدیده‌ فرونشست زمین (land subsidence) عنوان می‌شود.

دیدگاه