سخنگوی وزارت خارجه ایران اتهام تعهد دولت به تحویل یک فرمانده سپاه پاسداران به آمریکا در برابر لغو تحریم بانکی را “اتهام کذب” دانسته است. محمود نبویان، نماینده سابق مجلس و از منتقدان دولت حسن روحانی، گفته بود که دولت با امضای قراردادی با سازمان FATF پذیرفته است که در صورت درخواست آمریکا، افراد تحت تحریم آن کشور، از جمله قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران را تحویل دهد.
“نیروی ضربتی اقدام مالی علیه پولشویی – FATF ” یک نهاد بین‌المللی است که در سال ۱۹۸۹ با هدف مبارزه با پولشویی در نقل و انتقالات مالی بین‌المللی تشکیل شد و از سال ۲۰۰۱، مقابله با تامین مالی سازمان‌های تروریستی در سطح جهانی را هم برعهده گرفته است.
روز پنجشنبه، ۱۱ خرداد (۱ ژوئن)، بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی با رد اظهارات اخیر آقای نبویان گفت که “ FATF یک سازوکار مالی بین المللی ناظر بر عملیات بانکی است که ارتباطی به استرداد اتباع بین کشورها ندارد.” وی افزود که استرداد افراد بین کشورهای در قالب تعهداد دوجانبه صورت می گیرد و بین ایران و آمریکا معاهده استرداد مجرمین وجود ندارد.
سخنگوی وزارت خارجه با اشاره به سخنان روز گذشته آقای نبویان، گفت “متاسفانه باب اتهامات کذب و دروغ گویی های بی پروا هر روز گسترده تر می شود.” وی افزود آقای نبویان در سخنان روز گذشته خود، یک قدم از اظهارات قبلی خود عقب نشینی کرده “اما به جای پذیرش اشتباه، ادعای کذب جدیدی را مطرح می کند مبنی بر ا ینکه اجرای تعهدات FATF به معنی تحویل دادن امثال سردار سلیمانی است.”
چند روز پیش، آقای نبویان در سخنانی که در رسانه های اجتماعی منتشر شد، با متهم کردن آمریکا به اینکه با گذشت یک سال و نیم از اعلام برجام، به تعهد خود برای لغو محدودیت بانکی علیه جمهوری اسلامی عمل نکرده و “سرمان کلاه گذاشته” گفت که ایالات متحده اخیرا شرط جدیدی را مطرح کرده است. وی اظهار داشت که آمریکاییان به مقامات ایرانی گفته‌اند که “به شرطی با شما رابطه بانکی برقرار می کنیم که شما حاج قاسم سلیمانی را کت بسته تحویل دهید” و افزود: “وزیر مملکت در FATF به آمریکا تعهد داده حاج قاسم سلیمانی را کت بسته تحویل بده، و اسم حاج قاسم در FATF آمده.”
در واکنش به این سخنان، روز گذشته جواد ظریف، وزیر خارجه با تاکید بر دوستی خود با فرمانده نیروی قدس، از آقای نبویان خواست که از اظهارات خود عذرخواهی کند و تهدید کرد که در غیر اینصورت ممکن است به اقدام قضایی علیه او دست بزند.
ساعاتی پس از انتشار اظهارات وزیر خارجه، آقای نبویان در یک نشست خبری گفت که “گفته شد من ادعا کردم که طرف مقابل تعهد داده که حاج قاسم را تحویل غربی ها بدهند، من اسناد محرمانه ندارم و تمام این اسناد غیر محرمانه است.” وی با اشاره به اقدامات ایران در اجرای تعهدات خود در چارچوب برجام، گفت که “آقایان [رآکتور هسته ای] اراک را با افتخار و با دستور آمریکا بتون ریختند و در بند ۷۴ تا ۷۸ برجام، نیز اجازه بازرسی از تمام مراکز نظامی را دادند.”
این نماینده سابق مجلس به موانع باقی مانده در زمینه ارتباط بانکی ایران با خارج اشاره کرد و گفت که “تا امروز که حدود یک سال و نیم از اجرای برجام می گذرد، روابط بانکی برقرار نشده است.” وی آمریکاییان را متهم کرد که پس از قبول برجام توسط جمهوری اسلامی، خواست های جدیدی را برای لغو تحریم ها مطرح کرده اند و گفت: “آمریکایی ها بعد از برجام گفتند اگر می خواهید تعهدات خود را انجام دهیم باید FATF را اجرا کنید؛ ثمره اجرای این تعهد این است که اگر آنها بخواهند، تحویل دادن امثال سردار سلیمانی و خیلی افراد دیگر است.”
آقای نبویان اظهار داشت که وزیر دارایی ایران به دستور رئیس جمهوری توافقنامه پیوستن به سازمان FATF را امضا کرده وافزود: “این دولت، قهرمان قراردادهای محرمانه است. در FAFT هم آمده است که ایران تامین کننده گروه های تروریستی است و آقایان هم این را پذیرفته اند و براساس این تعهد، سپاه قدس و مردمی که کمک به حزب الله لبنان می کنند هم حامی تروریسم هستند.”
وی گفت که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت “بسیاری از افراد ایرانی در لیست تحریم ها باقی می مانند که نام سردار قاسم سلیمانی هم جزو لیست تحریم ها باقی مانده است و در لیست تحریمی از سوی آمریکا نام حاج قاسم سلیمانی در بین افراد تحریمی باقی است” و افزود: “در بخش دیگر هم آمده که باید ایران هم افراد را مجرم بدانند، دولت آقای روحانی رفته تعهد داده که آنچه غرب تحریم کرده، آنها هم تحریم کنند.”
پس از قبول برجام توسط جمهوری اسلامی، سازمان ملل متحد کلیه قطعنامه‌های تحریم علیه ایران را لغو کرد و ایالات متحده نیز تحریم هایی را که در ارتباط با برنامه های هسته ای برقرار کرده بود، از جمله تحریم گسترده بانکی را به حالت تعلیق در آورد. در عین حال، دولت آمریکا گفته است که برجام باعث لغو تحریم هایی نمی شود که در ارتباط با موضوعات دیگری علیه ایران وضع کرده است. این تحریم ها از چند دهه پیش به تدریج تصویب و اجرا شده و به موضوعاتی مانند اتهام و ادعایی همچون «حمایت از تروریسم، نقض حقوق بشر مردم ایران و برنامه موشکی» ارتباط دارد. ایالات متحده برخی از گروه‌های زیر حمایت ایران از جمله گروه حزب‌الله لبنان را سازمان تروریستی می‌داند.
از زمان اجرایی شدن برجام، مقامات ایران از کندی روند عادی شدن ارتباط بانکی ایران و خارج شکایت داشته و در مواردی، دولت های غربی را مسئول دانسته‌اند، هر چند شماری از مقامات غربی از بازگشت ایران به نظام بانکی بین المللی حمایت کرده اند تا به این ترتیب امکان ارتباط تجاری و مالی کامل بین دو طرف امکاپذیر شود.
برخی کارشناسان عوامل دیگری از جمله ابهامات موجود در سیاست داخلی و خارجی جمهوری اسلامی و احتمال تغییرات غیرمنتظره در شرایط سیاسی و اقتصادی این کشور را عامل تعلل نظام بانکی جهان از برقراری ارتباط با ایران دانسته اند. همچنین، گفته شده است که مشکلات فنی و دوری نظام بانکی ایران از بانکداری جهانی در سال های تحریم در این زمینه موثر بوده است.
برخی از کشورها نیز نسبت به ضعف قانونی و اجرایی ایران در زمینه مقابله با پولشویی ابراز نگرانی کرده اند و این نگرانی ها در گزارش‌های قبلی FAFT منعکس شده است. اخیرا مقامات ایران از دشواری در ارتباط بانکی با چین خبر دادند و گفتند که این دشواری ها نتیجه اجرای قوانین پولشویی در چین بوده است.
سال گذشته، FAFT اعلام کرد که در واکنش به تعهد جمهوری اسلامی به بررسی و بازنگری ضوابط قانونی و اجرایی در زمینه جلوگیری از پولشویی، “اقدامات مقابله‌ای” در مورد ایران را به مدت یک سال به حالت تعلیق درخواهد آورد هرچند تاکید کرد که در صورتی که ایران به اقدامات مناسب جهت استقرار ضوابط لازم در این زمینه مبادرت نکند، وضعیت قبلی مجددا بر قرار خواهد شد. این سازمان نسبت به “خطر تامین مالی ناخواسته تروریسم از طریق ارتباط بانکی با ایران” ابراز نگرانی کرده بود.
اظهارات آقای قاسمی در تکذیب اظهارات محمود نبویان در توییتر FAFT هم منعکس شده است.