«گُل‌غلتان» خفر فارس، آیین ثبت شده در میراث معنوی

  • 15 آذر 1400 - 16:48
«گُل‌غلتان» خفر فارس، آیین ثبت شده در میراث معنوی

آیین‌ «گُل‌غلتان» نوزاد یا به لهجه محلی «گُل‌غلتک» که از سنن فراموش‌شده شهرستان خفر است، به همت اداره میراث فرهنگی، شورا و دهیاری روستای کَراده این شهرستان، برای ثبت ملی مستندنگاری شد و آذرماه جاری با شماره ۲۴۰۱ در فهرست آثار معنوی ملی ایران به ثبت رسید تا غبار فراموشی از آن رخت بربندد.

عضو شورای اسلامی روستای کَراده در شهرستان خفر یکشنبه در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا گفت: مراسم گُل‌غلتان همزمان با آغاز رویش گل نرگس در خفر برگزار می‌شود و به این صورت است که نوزادان زیر یک‌سال را به نرگس‌زارها می‌برند و با ذکر صلوات و خواندن ابیاتی، گل‌ نرگس را برای اجرای مراسم گل غلتان نوزاد جمع می‌کنند.
محمدرضا قادری افزود: بعد از جمع‌آوری گل‌های چیده شده، گل‌ها از ساقه جدا می‌شود و داخل چادر یا پارچه‌ای به رنگ روشن و معمولاً سفید، می‌ریزند. سپس نوزاد را که از روز قبل به حمام ‌برده‌اند تا برای این مراسم پاکیزه و تمیز باشد، در وسط پارچه می‌گذارند.
وی ابراز کرد: بعد از اینکه نوزاد را با لباس در میان گل‌های روی پارچه قرار گرفت، زنان فامیل و به‌ویژه زنان مسن به‌ویژه مادربزرگ‌ها چهار طرف پارچه را اعضای خانواده می‌گیرند و با صلوات، لالایی و شعرخوانی نوزاد را در میان نرگس‌ها می‌غلتانند و با هلهله روی سر نوزاد گل نرگس می‌ریزند.

عضو شورای اسلامی روستای کراده با بیان اینکه برخی نیز بدون پارچه، روی سر نوزاد در نرگس‌زار گل‌های نرگس می‌ریزند، تصریح کرد: در انتهای مراسم گل‌غلتان، بسته به وسع پدر و مادر نوزاد، از مهمانان با چای، شیرینی و شربت پذیرایی می‌شود. گل‌غلتان در کراده برای نوزدان یک ماهه تا یک‌ساله با حضور اعضای خانواده و زنان فامیل به صورت خصوصی برگزار می‌شود.
وی با اشاره به اینکه این اولین اثر ثبت ملی در حوزه آیین‌ها و سنن شهرستان خفر است، افزود: این رسم در خفر قدمتی صدساله دارد و تفاوت آن با مراسم‌های گل‌غلتان مشابه در سطح کشور، استفاده از «گل نرگس»، که بومی این منطقه است، به جای گل محمدی است.
قادری درباره علت برگزاری این مراسم گفت: گل نرگس علاوه بر خوشبویی و اعتقاد به اینکه باعث خوشبویی تن نوزاد می‌شود، در نزدم مردم این روستا دارای طبیعت گرم دانسته می‌شود که برای جلوگیری از سرماخوردگی کودکانی که در فصل سرما به دنیا می‌آیند، انجام می‌شود.
وی با اشاره به تأثیر باورهای مذهبی در شکل‌گیری این سنت بیان کرد: همچنین باور به اینکه «نرگس» نام مادر حضرت امام زمان(عج) است و با توجه به اینکه این گل در ابتدای سرما و سیاهی زمستان می‌روید، مردم منطقه معتقدند این کار در شکل‌گیری ایمان و اعتقاد معنوی کودک مؤثر است.
به گفته وی این آیین در ۱۷ آذر ماه امسال برای اولین بار در جشنواره سالانه گل نرگس خفر به صورت نمادین و سنتی برگزار می‌شود.

پیچاندن نوزادان در پارچه‌ سفید و غلتاندن در گلبرگ مانند غسل تعمید در ادیان دیگر است، اما این رسم به افسانه‌ای‌ قدیمی ایرانی به نام «گل خندان» برمی‌گردد که انسان‌های پاک و مقدس تولد یک نوزاد را نوید می‌دادند.
بیشترین مزارع گل نرگس شهرستان خفر در روستای کراده با وسعتی بیش از ۱۰۰ هکتار قرار دارد. این میزان با در نظر گرفتن مزارع ترکیبی و پراکنده به ۲۵۰ هکتار نیز می‌رسد.
خفر از شهرستان‌های استان فارس است که در ۱۰۹ کیلومتری شیراز واقع شده است. خفر با حدود ۳۵۰ هکتار نرگس‌زار، بزرگترین نرگس‌زار فارس و با تولید بیش از ۱۵۰ میلیون شاخه گل، یکی از قطب‌های تولید گل نرگس کشور است.
بنا بر اعلام اداره کل میراث فرهنگی،‌صنایع دستی و گردشگری فارس، جشنواره گل نرگس شهرستان خفر از ۱۷ تا ۲۱ آذرماه ۱۴۰۰ در روستای تاریخی کَراده، از توابع بخش مرکزی این شهرستان برگزار می‌شود.

دیدگاه