ابوتراب خسروی: شاهنامه فراتر از اشعاری حماسی است

  • 25 اردیبهشت 1399 - 16:53
ابوتراب خسروی: شاهنامه فراتر از اشعاری حماسی است

ابوتراب خسروی، رمان نویس شیرازی معاصر معتقد است که شاهنامه فراتر از یک شعر و فردوسی فراتر از یک شاعر است.

او به انگیزه‌ی ۲۵ اردیبهشت، روز بزرگداشت فردوسی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا خاطرنشان کرد: اساسا شاهنامه چیزی فرا تر از شعر است چراکه سبب بسط و توسعه ی زبان فارسی شد و فارسی را احیا کرد.

خسروی به مفهوم دیگر کلمه ی « وطن» و « میهن» اشاره و اضافه کرد: وطن یا میهن مفهوم دیگری هم دارد و آن وطن فرهنگیست که از جنس زبان است؛ زبان فارسی معنای وطن را می دهد چراکه وطن یا میهن تنها معنای آب و خاک، کوه و دشت را دربر نمی گیرد؛ بخش دیگر وطن فرهنگ است که از جنس زبان است.

این نویسنده گفت: فردوسی در زمانی ظهور می کند که زبان فارسی تحت هجوم زبان های بیگانه بود، در واقع وجود شاهنامه فرهنگ این سرزمین و فرهنگ زبانی آن را بسط و توسعه داد.

خسروی با اشاره به تاثیر وجود شاهنامه در حفظ هویت ملی، ادامه داد: شاهنامه به ما این هویت را داد؛ یک هویت دوباره را داد. فرهنگ ما بعد از گذشت هزار سال از فردوسی همچنان هویت و ایرانی بودن خود را به مدد شاهنامه حفظ کرده است. دوره ای که در آن زبانمان را از دست دادیم جریان شاهنامه نویسی در ایران اوج گرفت و بهترین شاهنامه را ابوالقاسم فردوسی سرود؛ جامعه در انتظار همچنین شاهکاری بود.

این نویسنده معاصر ادامه داد: باید در نظر داشت آثار حماسی باستانی و کهن تنها منحصر به شاهنامه و زبان فارسی نیست و در دیگر ملت ها و زبان ها وجود دارد؛ از جمله ی آن «ایلیاد» و «ادیسه» اثر هومر، شاعر و داستان سرای یونانی، است. «مهابهاراتا» که به دست « ویاسا» گرداوری شده و البته « رامیانا» اثر « والمیکی» هر دو از آثار حماسی متعلق به فرهنگ و زبان هندی سانسکریت است. این ها همه از آثار حماسی معروف جهان است.

در این گفت و گو، ابوتراب خسروی در پاسخ به این پرسش که میزان شهرت شاهنامه نسبت به سایر آثار حماسی جهان چقدر است؟، گفت: شاهنامه اثری فراتر از این عناوین است؛ هویت فرهنگی ایرانیان به شمار می‌رود؛ بسیار هنرمندانه خلق شده و از نظر ارزش شعری و حماسی فوق‌العاده است؛ علاوه بر این احیاگر هویت فرهنگی جامعه ی ماست.

او تاکید کرد: به اعتقاد من این عناوین (آثار حماسی سایر ملل) قابل قیاس با شاهنامه نیست. شاهنامه یک ارزش فرهنگی دارد؛ شاهنامه یک ارزش هنری و علاوه بر آن یک ارزش سیاسی دارد. بازخورد شاهنامه در دوران خود احیای یک ملت و ارزش های زبانی آن بود؛ در واقع وطن زبانی ما را احیا کرد؛ این از ارزشگذاری معمول فراتر می رود.

خسروی با تاکید براینکه شاهنامه تقلید ناپذیر است، گفت: شاهکار فقط یک بار اتفاق می افتد و اثر بعدی کلیشه است. شاهنامه اثری فراتر از تاثیر بر کار دیگر شاعران داشته، شاهنامه زبان و فرهنگ ما را احیا کرد؛ البته شاعران فارسی زبان بزرگ هر کدام وجوهی از این میهن فرهنگی را احیا کردند ولی شاهنامه یکی از مهمترین کار های فرهنگی همه ی دوران هاست.

وی ادامه داد: آثار کسی را در هیچ دوره ای در تراز، ابعاد و وسعت اشعار حماسی فردوسی نمی شناسم؛ البته در دنیا اثار هومر را در قیاس با آن می دانند اما به اعتقاد من شاهنامه یک قد و بالا وسیع تر و بزرگ تر از دیگر آثار حماسی است.

ابوتراب خسروی خاطرنشان کرد: شاهنامه به عنوان یک اثر حماسی بزرگ، در میان دیگر ملت‌ها شناخته شده است و این ما فارسی زبانان هستیم که کمتر از فرهنگ و شاهکار فرهنگی‌مان مطلعیم.

ابوالقاسم فردوسی طوسی (زادهٔ ۳۲۹ هجری قمری – درگذشتهٔ ۴۱۶ هجری قمری، در پاژ، طوس، خراسان)، شاعر حماسه‌سرای ایرانی و سرایندهٔ شاهنامه، حماسهٔ ملی است.

دیدگاه