محمدرضا نسب عبداللهی
سردبیر آبان پرس
اسماعیل تبادار، استاندار فارس در برههای که به عنوان رئیس شورای تأمین استان و با همکاری نهادها و ارگانها، تدابیر انتظامی و محدودیتهایی برای جلوگیری از حضور مردم در آرامگاه کوروش برقرار کرده بود، خود روز ۷ آبان به همراه اعضای این شورا به پاسارگاد رفت و از آرامگاه کوروش بازدید کرد.
شماری از ایرانیان از نقاط مختلف کشور به سمت پاسارگاد حرکت کرده بودند تا بتوانند روز ۷ آبان که ۱۲ سال است به عنوان روز کوروش شناخته میشود، به آرامگاه این پادشاه بزرگ ایرانی بروند اما وقتی وارد استان فارس شدند متوجه شدند که همه راههای منتهی به پاسارگاد مسدود شده. حتی برخی توریستهای خارجی نیز از مسدود شدن مسیر پاسارگاد ابراز تأسف و شگفتی کردند.
در روزهای منتهی به ۷ آبان از تریبونهای مختلف مذهبی به روز کوروش حمله شد و به دنبال آن نیز رسانههای و کانالهای تلگرامی نزدیک به این محافل حملات شدیدتری علیه روز کوروش به راه انداختند و حتی پار را فراتر گذاشتند و انواع توهین و جملات برخورنده را در خصوص دوستداران کوروش و هویت تاریخی به کار بردند و به گونهای صحنه آرایی کردند که گویی بین دین و مذهب مردم و هویت ملیشان تقابلی وجود دارد.
پیشینه روز کوروش
پیشینه روز کوروش به سال ۱۳۸۴ باز میگردد. آن زمان بحثهایی در خصوص آبگیری سد سیوند مطرح بود و میهن دوستان بر این باور بودند که آبگیری این سد میتواند در دراز مدت به محوطه تاریخی پاسارگاد آسیب بزند. از همین رو و به گفته کوروش زعیم، عضو جبهه ملی ایران به پیشنهاد شماری از باستان شناسان از جمله پرویز ورجاوند روز ۷ آبان در سال ۱۳۸۴ به عنوان روز کوروش نامگذاری شد تا توجه همگان به لزوم حفظ محوطه جهانی پاسارگاد جلب شود.
کوروش زعیم میگوید در هفتم آبان ۱۳۸۶ به درخواست دکتر ورجاوند به آرامگاه کوروش رفته و درخصوص لزوم ملیشدن روز کوروش سخنرانی کرده است. او سالهای بعد هم تصمیم داشته در این روز در آرامگاه کوروش سخنرانی کند اما با مخالفت برخی نهادها مواجه شده. از سوی دیگر در سالهای میانی دهه ۸۰ سازمان میراث فرهنگی خود مجری برگزاری مراسم روز کوروش بود. از جمله در ۶ آبان سال ۱۳۸۶ محمدرضا بذرگر، رییس وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس از برگزاری مراسم بزرگداشت کوروش در هفتم آبانماه در تخت جمشید خبر داد: «این مراسم با هدف نمایش عظمت تاریخی بنای تخت جمشید (پارسه) و تحلیل و تفسیر روایات موجود درباره کوروش و رابطه آن با آیات قرآنی و مفاهیمی مانند ذوالقرنین برنامهریزی شدهاست. به مناسبت بزرگداشت روز کوروش بازدید از پاسارگاد و تخت جمشید برای عموم بازدیدکنندگان رایگان خواهدبود. تلاش میکنیم مراسم بزرگداشت روز کوروش را سال آینده در همایشی بزرگتر و علمیتر برگزار کنیم.»
بر این اساس روز کوروش نه تنها منشاء خارجی ندارد بلکه از سوی ملی گرایان داخلی مطرح شده و در سالهای ابتدایی هم سازمان میراث فرهنگی خود مجری برگزاری آن بوده. به عبارت روشنتر چون روز کوروش منشاء داخلی دارد نباید با برخی تحلیلهای اشتباه و بیان اینکه این روز منشاء خارجی دارد، مساله و معضلی درست کرد و بر اساس آن جلوی برگزاری آن را گرفت.
هر چند بعد از چند سال و احتمال از سال ۱۳۸۷ به بعد برخی گروههای خارج از کشور تلاش کردند تا از فرصت روز کوروش برای مطرح کردن خود استفاده کنند و به همین دلیل حساسیت برخی نهادها را برانگیختند تا اینکه در سال ۱۳۹۵ و با حضور حدود ۱۵۰ هزار نفر از ایرانیان در روز ۷ آبان در آرامگاه کوروش این حساسیت افزایش یافت و به بازداشت و برخورد منجر گردید.
این نوع حساسیت ظاهراً فقط در خصوص روز کوروش وجود دارد و در مناسبتهای دیگر چنین حساسیتی وجود ندارد؛ از جمله در خصوص روز حافظ نیز برخی گروههای خارج از کشور از آن برای مطرح کردن خود استفاده میکنند اما باعث ایجاد حساسیتی در داخل نشده است.
برخی از تریبونهای مذهبی در روزهای اخیر میگفتند که «سوءاستفاده کنندگان» میخواهند از روز کوروش به نفع خود بهره برداری کنند. باید به این افراد گفت که آیا باید به خاطر یک دستمال، قیصریهای را به آتش کشید؟ مگر نبوده زمانهایی که «تروریستها» قصد داشتهاند مراسمهای مذهبی را در برخی نقاط کشور و از جمله استان فارس مورد حمله یا بمبگذاری قرار دهند؟ آیا شورای تأمین تشکیل شده و مراسم مذهبی به تعطیلی کشانده شده یا اینکه با تلاش گسترده، امنیت مراسم برقرار گردیده و تروریستها هم شناسایی و بازداشت شدهاند؟
در خصوص روز کوروش هم اگر افرادی قصد سوءاستفاده و یا تنش را داشتند، باید شناسایی می شدند نه اینکه کل مراسم به تعطیلی کشانده شود و بر دامنه نارضایتی افزوده شود.
در واقع افزایش تمایل ایرانیان به کوروش و هویت تاریخیشان باعث بروز نگرانیهایی در بین برخی مقامات شده و از این رو تا جایی که بتوانند نمیخواهند شاهد گردهمایی حضور شماری از ایرانیان به بهانه بزرگداشت یک شخصیت تاریخی باشند، هر چند تجربه ثابت کرده که هر چقدر با مردم تقابل ایجاد شود، مردم نیز نه تنها از باور خود بر نمیگردند بلکه بر شمار آنها نیز افزوده خواهد شد.
در یک ماه اخیر شماری از استادان تاریخ خواهان همراهی دولت برای بزرگداشت روز کوروش شدند اما به این درخواست و سایر درخواستها که از سوی برخی نمایندگان مجلس مطرح شد، پاسخی داده نشد.
۶ و ۷ آبان هر سال، روز تعمیر جادههای منتهی به پاسارگاد؟
امسال همه راهها مسدود شد و به برخی افراد هشدار داده شد که به آرامگاه کوروش نروند اما آیا این اتفاق قرار است هر سال تکرار شود؟ آیا قرار است ۶ و ۷ آبان هر سال روز تعمیر جادههای منتهی به پاسارگاد باشد؟ آیا قرار است در روزهای منتهی به ۷ آبان ماموران در جادهها و پاسارگاد مستقر شوند؟ آیا قرار است در روزهای منتهی به ۷ آبان آرامگاه کوروش در حصار فلزی قرار گیرد؟
اگر این اتفاق هر سال تکرار شود علاوه بر بی احترامی به ایرانیان علاقه مند به هویت تاریخیشان، چه پیامی به توریستها می دهد؟ در دراز مدت چه اثرات منفی بر صنعت گردشگری فارس خواهد گذاشت؟ بدون تردید میتوان گفت که اگر این اتفاق هر سال تکرار شود باید شاهد افول صنعت گردشگری در فارس باشیم. روزنامه دیلی تلگراف در روزهای اخیر فهرستی از ۳۵ شهر دیدنی جهان را منتشر کرده. در این فهرست نام اصفهان دیده میشود اما خبری از شیراز نیست. چرا استان فارس با داشتههای گسترده تاریخی باید در جذب توریست از اصفهان عقبتر باشد؟
در هفتههای اخیر بحثهایی نیز در خصوص ثبت روز کوروش در تقویم ملی مطرح شده. مقامات دولتی با کمک استادان برجسته تاریخ میتوانند در ماههای آینده تکلیف روز کوروش و ثبت آن را نهایی کنند تا ناچار شوند سال آینده هم بگویند که «سیستم روشنایی تونل سعادت شهر مشکل دارد و میخواهیم جادهها را ببندیم» و استاندار هم در غیاب مردم به آرامگاه کوروش برود.