۸۰ سالگی اشغال ایران در جنگ جهانی دوم

  • 04 شهریور 1400 - 12:22
۸۰ سالگی اشغال ایران در جنگ جهانی دوم

در هشتادمین سالروز اشغال ایران در جنگ جهانی دوم، سازمان اطلاعات خارجی روسیه بخشی از اسناد مربوط به ورود نیروهای اتحاد جماهیر شوروی سابق به ایران را از طبقه‌بندی محرمانه خارج کرده است.

نیروهای متفقین در جریان جنگ جهانی دوم در ۳ شهریور ۱۳۲۰ (۲۵ اوت ۱۹۴۱) به بهانه حضور کارشناسان آلمانی در ایران این کشور را اشغال کردند. ایران در آغاز جنگ اعلام بی‌طرفی کرده بود.

در این اسناد که خبرگزاری اسپوتنیک قسمتی از متن آنها را منتشر کرده، از حال و هوای اقشار مختلف ایران در رابطه با حمله آلمان نازی به شوروی و فعالیت سازمان‌های جاسوسی روسیه، بریتانیا و آلمان در ایران گزارش شده است.

در جریان اشغال ایران، ارتش سرخ شوروی از شمال و شرق از زمین و هوا و نیروهای بریتانیایی از جنوب و غرب به خاک ایران حمله کردند.

نیروهای بریتانیا و آمریکا از خاک و راه‌آهن ایران برای تقویت نیروهای اتحاد جماهیر شوروی در جنگ با نیروهای آلمانی استفاده کردند.

با ورود نیروهای متفقین، ارتش ایران به سرعت متلاشی شد و شهرهای در مسیر پایتخت پی‌در‌پی سقوط کردند.

به گزارش رسانه‌های روسیه در اسناد محرمانه تازه منتشر شده گزارشی موجود است که بنابر آن آلمان نازی در صدد سازماندهی قیامی علیه نیروهای متفقین در تهران بوده و طی آن طرفداران آلمان در ایران قصد داشتند زمینه ورود نیروهای نازی را به ایران فراهم کنند.

با نزدیک شدن نیروهای متفقین به تهران رضاشاه پهلوی به اجبار استعفا کرد و سلطنت به ولیعهد جوان، محمدرضا رسید که در آن زمان ۲۱ ساله بود.

پس از پایان جنگ، طبق توافق تهران که در ۱۹۴۳ با حضور استالین، چرچیل و روزولت اعلام شده بود، ارتش بریتانیا خاک ایران را ترک کرد ولی نیروهای نظامی ارتش سرخ شوروی همچنان در ایران ماندند و این موضوع به تشکیل دو حکومت خودمختار و کوتاه‌مدت “جمهوری مهاباد” و “حکومت خودمختار آذربایجان” انجامید ولی دیپلماسی احمد قوام، نخست وزیر ایران و فشارهای هری ترومن، رییس جمهوری وقت آمریکا، در نهایت شوروی را ۸ ماه پس از پایان جنگ در ۱۳۲۵ وادار به خروج از ایران کرد.

دیدگاه