هلن استلماخ، تنها بازمانده لهستانی‌تبار جنگ جهانی دوم در ایران پس از یک دوره طولانی بیماری امروز در ایران درگذشت.
به گزارش تسنیم، خانم استلماخ که از ابتدای کودکی در جنگ جهانی دوم به سیبری تبعید شده بود بعد از گذراندن دوران اسارت به همراه مادر خود و جمعی از آوارگان لهستانی به ایران آمد
هلن استلماخ در مصاحبه‌ای با روزنامه شهروند گفته بود که خانواده استلماخ در شرق لهستان مزرعه‌ای داشتند. پس از آغاز جنگ و حمله آلمان به غرب لهستان، این مزرعه گروهی بسیار از آوارگان جنگ را در خود می‌پذیرد.
“نزدیک سپتامبر سال ١٩۴٠ میلادی، نیمه‌های شب، با ماشین سربازی، اهالی روسیه آمدند و گفتند آمده‌ایم شما را بگیریم. ملک ما تقریبا خراب شده بود. گفتند چون پدر تو افسر ارتش بود، شما را به مسکو می‌بریم.”
خانواده استلماخ یک سال و نیم در کمپ سیبری بودند.
او درباره اقامت در ایران چنین گفته بود: “مادرم تصمیم گرفت از کمپ فرار کنیم تا امیدهای بازگشت را از دست ندهیم. او به من گفت اگر در ایران بمانیم این امیدواری هست که روزی به ورشو برگردیم.”
“ایرانی‌ها خیلی محبت داشتند. این گیلک‌ها مرتب کلوچه و کشمش برای لهستانی‌ها می‌انداختند و با دیدن وضع ما همواره گریه می‌کردند. لهستانی‌ها هم گریه می‌کردند. عده‌ای زیاد مردند و آنهایی که زنده ماندند، سوار اتوبوس‌هایی شدند که راننده‌هایشان ایرانی بود. یکی از اتوبوس‌ها در مسیر رشت به تهران در رودخانه سپیدرود سقوط کرد و همه سرنشینان آن کشته شدند. انگار ما فقط برای گریستن و درد کشیدن خلق شده بودیم. امیدمان را اما از دست ندادیم، به ویژه آن که مادرم استوار و مصمم بود تا در برابر رنج‌ها پایداری کند. همه‌مان آرزوی بازگشت به کشورمان را داشتیم. سرانجام با همین اتوبوس‌ها به تهران رسیدیم.”
هلن استلماخ در ایران با محمدعلی نیک‌پور ازدواج کرد. همسرش خاطرات او را از دوران جنگ و پس از آن، در کتابی به نام “از ورشو تا تهران” منتشر کرده است.
