تدوین تازه‌ترین اثر رایحه مظفریان، فیلمساز و پژوهشگر اجتماعی اهل شیراز باعنوان “ده‌چهل‌ویک” که به موضوع “ازدواج کودکان” و بررسی سیر تاریخی تحول ماده ۱۰۴۱ مدنی می‌پردازد، پس از سه سال پژوهش و تولید به پایان رسید.
کارگردان در این مستند که مجوز آن در سال ۱۳۹۶ با نام موقت “حلقه” از اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس صادر شده، در پی پاسخی برای این پرسش است که ماده ۱۰۴۱ مدنی در طی ۸۰ سال، دچار چه تغییراتی شده است.
براساس این ماده قانون مدنی”عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح.”
او در این اثر، اسناد قضایی مربوط به ازدواج زودهنگام را از ۱۱۰ سال پیش منتشر کرده و در تلاش است این موضوع را روشن کند که آیا نبود اجماع دائمی قانون‌گذاران درباره ازدواج در سن معین یا نامشخص‌ماندن حداقل سنی برای ازدواج، آمار ازدواج‌های کمتر از ۱۵ سال را در ایران تا ۴۰هزار مورد در سال افزایش داده است.
مظفری که هم‌اکنون دانشجوی بورسیه مقطع دکتری جامعه‌شناسی در دانشگاه آنادولو(آناتولی) ترکیه است، در گفت و گو با ایرنا عنوان کرد: پیش از آنکه به فیلم‌سازی بپردازم، چند کتاب درباره موضوعات مرتبط با مسائل اجتماعی نگاشتم؛ ازجمله “تیغ و سنت” که به موضوع ناقص‌سازی جنسی دختران می‌پردازد و حاصل آن مستندی باعنوان “سرخو” شد که در جشنواره‌های مختلف به نمایش در آمد.
او افزود: در ادامه پژوهش‌ها در باب موضوعات اجتماعی مربوط به زنان، کتاب دیگری باعنوان “حلقه” منتشر کردم که به ازدواج زودهنگام در ایران براساس آمار و ارقام می‌پردازد و حاصل آن کتاب نیز همین مستند پژوهش‌محور “ده‌چهل‌ویک” است که پس از سه سال مرحله تدوین آن به تازگی به پایان رسیده است.
به گفته این پژوهشگر اجتماعی دستکم در سال‌های اخیر فیلم‌های مستند یا آثار داستانی کوتاه و بلندی در همین زمینه ساخته شده است.
مظفریان ابراز کرد: از زمانی که فراکسیون زنان مجلس دهم تصمیم گرفت ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی را براساس کنوانسیون بین‌المللی حقوق کودک و آیین‌نامه‌های داخلی همچون مرجع ملی حقوق کودک مجددا بررسی و در آن تجدیدنظر کند، بر آن شدم، درباره سیر تاریخی این ماده مستندی ارائه دهم؛ چراکه معتقدم این روند از پایه مشکل دارد و باید به‌صورت ریشه‌ای به آن پرداخته شود.
او افزود: در این مسیر نیاز بود پایه‌گذاری این ماده قانونی و تغییرات آن در طی زمان ارائه شود؛ بر همین اساس در این فیلم اسنادی از ۱۱۰ سال پیش نمایش داده می‌شود که روند قضایی رسیدگی به تخلفات در باره ازدواج کودکان را نشان می‌دهد و پرونده‌هایی را در این مسیر یافتم که اطلاعاتی تازه و جالب را در این باره ارائه می‌کند.
این سینماگر با طرح این پرسش که آیا برای ایجاد تغییر اجتماعی و فرهنگی در جامعه نیازمند تغییر قانون هستیم یا نه، گفت: فیلم ده‌چهل‌ویک این سوال را با وکلا، حقوق‌دانان، روحانیون، نویسندگان و فعالان اجتماعی مطرح می‌کند.
مظفریان دلیل طولانی‌شدن روند ساخت این مستند را ضرورت بررسی طرح مجلس دهم تا پایان دوره آن، عنوان کرد و توضیح داد: فیلم از سال ۱۳۹۶ و همزمان با ایجاد زمینه‌هایی برای تغییر در ماده ۱۰۴۱ از سوی فراکسیون زنان آغاز شد. در انتهای مجلس دهم این طرح از یک‌فوریتی خارج و دوباره برای برخی تغییرات به کمیسیون زنان بازگشت، پس از آن با شیوع ویروس کرونا، پیگیری این طرح نیز متوقف شد و درنهایت با آغاز مجلس یازدهم روند بررسی آن به اتمام رسید؛ بنابراین، ساخت فیلم با توجه به اینکه مجلس دهم به تازگی پایان یافته، سه سال به طول انجامید.
او افزود: در طول این سال‌ها که این طرح مدام در مجامع و اذهان عمومی مطرح می‌شد، جناح‌های گوناگون درباره آن اظهار نظر کردند که در مستند یادشده نیز نظر موافقان و مخالفان در این فیلم آورده شده است؛ همچنین با چند کودک زیر ۱۵سال که در این سن ازدواج کرده و هم‌اکنون نیز متاهل‌اند، گفت‌وگو کرده‌ایم.
این مستندساز شیرازی بزرگترین چالش ساخت این فیلم را یافتن همین کودکان برشمرد و گفت: اینکه چگونه آن‌ها را بیابیم، چگونه با آن‌ها صحبت کنیم و نیز در نظر داشته باشیم که مصاحبه نباید به هویت کودکیشان خدشه وارد کند، موضوعی حساس بود.
مظفریان ادامه داد: همچنین اینکه بتوانیم به عمق روندی که در مجلس دهم طی می‌شود، به‌درستی اشاره و چالش‌های قانون‌گذاران را به‌دقت پیگیری کنیم از دیگر دشواری‌های ساخت این مستند به‌شمار می‌رود.
او با اشاره به اینکه سیر تغییرات و روند رسیدگی به طرح در مستند ده‌چهل‌ویک از زبان یکی از ایده‌پردازان این طرح، طیبه سیاوشی نایب رئیس وقت فراکسیون بانوان مطرح می‌شود، گفت: افزون بر این، همچنین وکلایی همچون مجید نیکویی، هادی احمدی و دکتر عهدیه اسدپور باعنوان کارشناس به اظهار نظر پرداخته‌اند.
مظفریان با تاکید بر اینکه این فیلم پژوهش‌محور است، گفت: برای هر ادعایی که مطرح می‌شود، سندی حقوقی ارائه شده؛ همچنین سیر و تغییر تاریخی هر ماده و لایحه‌ای را بررسی و به‌صورت عمقی واکاوی کرده‌ایم تا در اصل پژوهش خللی پدید نیاید.
مستند ده‌چهل‌ویک به کارگردانی رایحه مظفریان و دستیار کارگردانی سمیره حنایی، توسط افشین شهسواری تدوین شده است و در مرحله صداگذاری قرار دارد.