حسیب عمار
بی‌بی‌سی
برکناری محمد بن نایف [ولیعهد عربسان]، دور از انتظار نبود. فضا از اول به روی او، به عنوان ولیعهد، تنگ بود. در واقع، محمد بن سلمان عملا به عنوان ولیعهد یا فرد دوم شاهی عربستان سعودی، عمل می کرد. اختیارات او بیشتر از محمد بن نایف بود.
افراد نزدیک به پسر پادشاه در سمت های مهم و کلیدی گماشته شدند. بیشتر آن ها جوان و تحصیل کرده غرب هستند. از همان ابتدا، او محور توجه بود. به عنوان یک اصلاح طلب و شاهزاده ای که به دنبال عظمت عربستان سعودی و حفظ قدرت آن در منطقه است، مطرح شد. تلاش رسانه های سعودی همواره این بوده که چنین تصویری از او ارائه دهند.
مسئولیت های بزرگی را محمد بن سلمان برعهده گرفت. او جنگ یمن را به راه انداخت، سیاست نفتی عربستان سعودی را تعیین کرد و برنامه “چشم انداز سعودی ۲۰۳۰” برای کاهش وابستگی عربستان سعودی به درآمدها نفتی را هم این شاهزاده جوان مطرح کرد. در همین راستا، او بود که از فروش ۵ درصد از سهام شرکت نفتی آرامکو، بزرگ‌ترین شرکت نفتی جهان که شرکت دولتی است، خبرداد.
محمد بن سلمان، تمایلات شدید ضد ایرانی و روابط نزدیکی با دولت دونالد ترامپ دارد. گفته شده که در بستن توافق تسلیحاتی ۱۱۰ میلیارد دلاری با آمریکا، او نقش کلیدی داشته است. دشمنی او با ایران رقیب سرسخت عربستان در منطقه، بخصوص در اوضاع کنونی، می تواند از عوامل تعیین کننده در ولیعهد شدن این جوان ۳۱ ساله باشد.
رسانه های عربستان سعودی گزارش داده اند که شاهزاده محمد بن نایف، در نامه ای به پادشاه نوشه است: او با شرایط ویژه ای روبرو است و می خواهد از مقام ولیعهدی فارغ شود. بنابراین، بعید نیست او شخصا احساس کرده به عنوان ولیعهد عملا نمی تواند نقشی مهم تری از پسر عمویش ایفا کند.
با این حال، وزارت کشورعربستان سعودی همچنان در اختیار خانواده نایف است. مسئولیت وزارت کشور که تا دیروز در دست او بود حالا به برادر زاده اش، شاهزاده عبدالعزیز بن سعود بن نایف بن عبدالعزیز سپرده شده است. پیش از او، پدرش شاهزاده نایف بن عبدالعزیز، برای ۳۶ سال، از ۱۹۷۵ تا روز وفاتش در ۲۰۱۱، در این مقام بود.
شاید نسل جوان عربستان سعودی و کشورهای غربی، از تعیین محمد بن سلمان در این مقام استقبال کنند. اما این تحول برای محافظه کارانی که به داشتن پادشاه ها و ولیعهدهای کهنسال عادت داشته اند، ممکن است خوشایند نباشد.