هفتم آبان روز فتح صلح‌جویانه بابل به‌دست کوروش بزرگ، از سوی جامعه ایرانی به‌طور خود‌جوش به‌عنوان روز نکوداشت کوروش بزرگ نام گرفته، در‌حالی‌که نام او هنوز در تقویم رسمی ایران جایی ندارد.
سخن گزنفون، کهن‌نگار یونانی، درباره کوروش بزرگ شنیدنی است: «اینکه فرمانروایی کوروش بزرگ، گسترده‌ترین (وسیع‌ترین) و شکوهمندترین همه شاهنشاهی‌ها در آسیا بود، خودش می‌تواند گواه خودش باشد؛ زیرا مرز آن در خاور (شرق) به ژرف دریای هیدوُی (اقیانوس هند) می‌رسید، در اَپاختر (شمال) با دریای سیه (سیاه) هم‌مرز بود، در باختر (غرب) مرز آن به کیپرُس (قبرس) و موُدرای (میتزراییم، مصر) می‌رسید و همچنین در نیمروز (جنوب) با اِتیوپی (حبشه)، هم‌مرز بود».
در قرآن مجید، آیه‌های ٨٣ تا٩٩ سوره کهف، از کوروش بزرگ با نام ذوالقرنین به‌عنوان فردی یکتاپرست، صالح، دادگر و انسان‌دوست و به‌عنوان یکی از بندگان شایسته و برگزیده خداوند به نیکی یاد می‌شود. افزون بر قرآن مجید، در کتاب‌های عهد عتیق (از جمله تورات) نیز نام کوروش بزرگ، به‌عنوان یک انسان برگزیده و بلند‌مرتبه ذکر شده است. استاد علامه طباطبایی می‌گوید: «اگر ذوالقرنین قرآن، مردی مؤمن به خدا و به دین توحید بوده، کوروش نیز این‌چنین بوده و اگر ذوالقرنین، پادشاهی عادل و رعیت‌پرور بوده، کوروش نیز چنین بود؛ اگر او نسبت به ستمگران و دشمنان مردی سیاستمدار بوده، او نیز بود؛ اگر دین، عقل، فضایل اخلاقی و ثروت و شوکت داشت؛ کوروش هم داشت؛ همان‌گونه که قرآن فرموده کوروش نیز سفری به‌سوی مغرب کرد، بر لیدی و پیرامون آن مسلط شد و بار دیگر به‌سوی مشرق سفر کرد. آنجا مردمی دید صحرانشین و وحشی که در بیابان زندگی می‌کردند. برای همین به آنها کمک کرد، سدی ساخت در مقابل قبیله و قومی که آنها را آزار می‌دادند؛ در تنگه داریال میان کوه‌های قفقاز و نزدیک به شهر تفلیس» (تفسیر المیزان، علامه طباطبایی).
در زیر اصلی‌ترین مستندات تطبیق ذوالقرنین با کوروش کبیر به اجمال بیان می‌شود:
۱- بنا بر فرموده قرآن مجید، ذوالقرنین، پادشاهی دادگر بود و نسبت به رعیت عطوفت داشت.
۲- ذوالقرنین یعنی دارای دو شاخ. همان‌گونه که در تصویر حجاری‌شده کوروش بزرگ در پاسارگاد دیده می‌شود؛ کلاهی با دو شاخ در بالای سر او به‌خوبی نمایان است. در ترجمه تفسیر المیزان جلد ١٣ صفحه ۵٣٩ آمده است:
«در کتاب دانیال هم خوابى که وى براى کوروش نقل کرده، به‌صورت قوچى که دو شاخ داشته دیده است». ۳- در قرآن مجید آمده که ذوالقرنین در آغاز فرمانروایی خود، به منطقه‌ای که آفتاب غروب می‌کند، حمله کرده است. همان‌گونه که می‌دانیم، نخستین حمله بزرگ کوروش کبیر در سال ۵۴٧ پ.م، به غرب ایران و سرزمین لیدی (در باختر آسیای کوچک یا ترکیه امروزی) بوده که به پیروزی کوروش و تابعیت لیدی به امپراتوری ایران انجامید.
در تاریخ به این نکته اشاره شده که کوروش کبیر، پس از نبرد موفقیت‌آمیز در غرب ایران‌زمین (لیدی) برای سر و سامان‌دادن به شورش اقوام بیابانگردی که متجاوز، وحشی و خون‌ریز بودند، به شمال شرق ایران بزرگ لشکرکشی کرد و موفق به فرو‌نشاندن آنان و تأمین امنیت مرزهای شرق و شمال شرق ایران شد.
سیروپلیس به لاتین Cyropolis (برگرفته از یونانی Kyroúpolis)، نام شهری است که کوروش بزرگ در سال ۵۴۴ پ.م برای تعیین مرزهای شمال شرقی امپراطوری خود در تاجیکستان امروزی بنا کرد. ﺍﺳﺘﺮﻭﺷﻦ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﮐﻮﺭوﺵﮐﺪﻩ (KurushKatha)، ﮐﯿﺌﻮﺭﻭﭘﻞ، ﺍﺳﺘﺮﻭﺷﻨﻪ، ﺳﺮﻭﺷﻨﻪ نیز ﯾﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ.
۴- سد یأجوج و مأجوج و مکان آن: یکی دیگر از مشخصات ذوالقرنین در قرآن، عزیمت او به مناطق شمالی و رویارویی با قوم یأجوج و مأجوج بوده است و علاوه بر این، ایجاد سد یأجوج و مأجوج که در ساخت آن از آهن استفاده شده نیز در قرآن به ذوالقرنین نسبت داده شده است.
جالب این که در تورات هم به ساختن سدی از جنس آهن اشاره شده است. فرجام سخن اینکه با توجه به اینکه افزون بر نوشته‌های اسناد باستانی، هر سه کتاب آسمانی تورات، انجیل و قرآن مجید از کوروش بزرگ ایران زمین به نیکی یاد کرده‌اند، پس نکوداشت کوروش بزرگ در هفتم آبان، وظیفه تک‌تک ایرانیان و ایرانی‌تباران با هر مرام و مسلکی است. آن را با شعارهای سیاسی منحرف نکنیم.
منبع: روزنامه شرق